Імя

Першага кастрычніка – успамін св. Тэрэскі ад Дзіцятка Езус. Так мне яе "прадставілі" ў дзяцінстве, таму зваць афіцыйна Тэрэзай не магу прывыкнуць. На яе абразы і фігуркі ў кожным касцёле паказвала мама і казала: "Твая патронка". Што яна зрабіла, раз запыталася я. – Чаму яна святая? "Яна была законніцай і памерла зусім маладой". Магчыма, яшчэ нешта апавядалі, але мне запомнілася толькі гэтая фраза з ранняга дзяцінства. І, вядома, найбольш вымоўным было сведчанне – бацькоўская любоў да гэтай прыгожай дзяўчыны з ружамі і крыжом. Можна любіць, нічога не ведаючы пра чалавека, вось што я пераняла тады. Проста паглядзець на яго і любіць. І нават веды – хто ён, што ён – не змяняюць стаўлення, хіба толькі дадаюць практычнасці: як любіць лепш, што канкрэтна зрабіць?

Толькі пару год таму я даведалася пра яшчэ адну прадгісторыю выбару майго імя. Мама расказала, што ў радзільным доме, калі я нарадзілася, яна падумала так: "Хто прыйдзе першы адведаць, той і будзе хрысціць". І першай прыйшла ў той самы дзень яе сяброўка, якую звалі Тэрэса. Сапраўды неверагоднай дабрыні і святла чалавек. І яе душэўныя якасці таксама ўцвердзілі маіх бацькоў у тым, якое імя мне даць.

Уяўляю сабе, або лепш сказаць, разумею з уласнага вопыту, які незвычайны гэты дзень, у які ты нараджаеш на свет дзіця. Як глядзіш на маленства, найцудоўнейшае на свеце, як дарэшты пранікае цябе пяшчота і радасць, што такое дзіва з'явілася ў свеце. Хто прыйдзе раздзяліць гэтую радасць? Хто паглядзіць на немаўлятка неабыякавымі вачамі? Такому чалавеку і хочацца даверыць дзіця, твая праўда, мама.

Усе гэтыя ўспаміны і аповеды атуляюць імяніны ў першы кастрычнічкі дзень, у які з гадамі перастаеш чакаць віншаванняў, бо не вельмі разумееш, з чым уласна кажучы, віншуюць, але проста радуешся і дзякуеш за тыя клопаты, малітвы блізкіх, і таксама за патронку, выбраную бацькамі. Між іншым, вучуся ў яе, што ўсё ж варта даведвацца больш пра людзей, адчуваць, што хаваецца ў глыбіні позірку, каб спрабаваць любіць іх не толькі на словах.

Св.Тэрэза ад Дзіцятка Езус. Жнівень 1897 г. Апошні месяц жыцця.

"У Бога нічога не страчана"

Ва ўрачыстасць Усіх Святых з года ў год успамінаюцца звычайныя людзі з майго дзяцінства, якіх я бачыла ў касцеле. У савецкі час сталая прысутнасць там сама па сабе значыла шмат, а тым больш калі людзі часта дапамагалі пры касцеле, спявалі ў хоры, уваходзілі ў склад касцельнага камітэту, адмаўляліся ад нейкіх вышэйшых пасадаў, калі дзеля патрабавалася ўступленне ў партыю, не згаджаліся даносіць на іншых, нягледзячы на пагрозы. 

Вядома, пры дзецях такія справы не абмяркоўваліся, і сябры маіх бацькоў былі для мяне проста добрымі цікавымі дарослымі. І таму я не магу ўспамінаць тое, што зразумела, калі іх не стала. Гледзячы на іх тады, я бачыла, што калі робіш штосьці для касцёла, рабі дбайна і рупліва. Калі молішся, будзь засяроджаным і верным. Калі хочаш спяваць у хоры, яўляйся на рэпетыцыі, прыслухоўвайся да іншых, каб гучаў хор і гармонія, а не твой голас, хай сабе і цудны. Калі маеш у гародзе прыгожыя кветкі, прынясі ў касцёл. Лепш прабачыць, чым злавацца. Калі штосьці ведаеш, не пляткуй. Калі ксёндз спазняецца, не нервуйся, а маліся. У Касцеле шмат святых, пра якіх можна прачытаць у кніжачцы, і Андрэй Баболя, пра якога мне раскажуць, калі вырасту. Атрымліваецца доўгі допіс, а гэта ж далёка не ўсё. З гэтымі, як кажуць, ананімнымі святымі я магла ўбачыць, што ў касцеле ёсць склеп і гарышча, прыгожыя ўрачыстасці і будзённая да іх падрыхтоўка, супольнасць і праца незаменных адзінак, імкнулася зразумець таямніцу прабачэння найцяжэйшых крыўдаў, адчула сілу іх малітвы ў складаных справах. Доўгі час усё гэта багацце ўспрымалася як належнае і малазначнае, на жаль. 

Такі дзень, як сённяшняя ўрачыстасць - нагода сапраўды ўспомніць, што мы верым у “еднасць святых”, якая не павінна занікаць і губляцца з нашай свядомасці разам з адыходам іх у вечнасць.

Калі ёсць з кім пагаварыць

Майсей пачуў з сярэдзіны куста голас Пана і сказаў Яму: Вось я прыйду да сыноў Ізраэля і скажу ім: Бог айцоў вашых паслаў мяне да вас. А калі яны спытаюцца ў мяне: Якое ў Яго імя? Што адказаць мне ім? Тады сказаў Бог Майсею: Я ЁСЦЬ, ЯКІ ЁСЦЬ. І сказаў: Так скажаш сынам Ізраэля: ЯКІ ЁСЦЬ паслаў мяне да вас. (Кніга Зыходу

"Перамяненне" Lewis Bowman

Як зразумеў адказ Бога Майсей? Немагчыма сказаць, бо і разуменне кожнага з нас змяняецца на працягу жыцця. Імя адкрыта, ды хто можа змясціць яго? Гэтым летам дыялог паміж Масеем і Богам набыў для мяне нечаканую інтанацыю. На пятнаццатым звычайным тыдні літургічнага году, калі выпадае чытанне гэтага ўрыўка, я гасціла якраз у мамы. І яе голас рэхам прагучаў у адказ дзесьці ўнутры мяне. Вось у чым справа. Колькі сябе помню, калі мама або тата шукалі адно аднаго, то заходзячы ў хату, пыталіся "Ты ёсць?" Часцей за ўсё, здагадка была трапнай, і тата, напрыклад, адгукаўся, што ёсць. Тады мама пачынала гаварыць, што хацела сказаць, ці раіцца аб нечым, ці задаваць (не заўсёды зручныя) пытанні. Пачыналася размова, карацей кажучы. Нас, дзяцей, бацькі гэтаксама гукалі, але, вядома, не так сабе пагаварыць, а з нейкай просьбай, упамінам ці пытаннем: "Чаму нічога не еўшы сядзіш?" Так, інтанацыя адрознівалася, і пасля смерці таты яна засталася толькі ў памяці дзяцінства.

Кветкі на алтарах

Гербера на офіснай друкарцы, святло і цень, нябачны лёгкі пыл – кавалачак заканчэння працоўнага дня.

З кветкамі, святлом і пылінкамі, якія танцуюць у паветры свой лёгкі танец, у мяне звязаныя і ўспаміны дзяцінства. Пакуль я не пайшла ў школу, мяне, замест садку, пакідалі з пані Алінкай. Кветкі і прыбіранне астравецкага касцёла залежалі ад яе. Лепш сказаць, заўсёды чакалі яе. І яна прыходзіла, з гадамі ўсё павольней на балючых нагах, і сваёй працай “дапаўняла прапаведванне Евангелля”. У яе букетах, простых і густоўных, людзі бачылі прыгажосць і любоў Бога. Не толькі побач з пані Алінкай, але ад усяго яе жыцця было чуваць, што “Пан блізка”. Сярод савецкай зімы і цемры яна сведчыла пра Яго. Ці расстаўляла яна на алтарах кветкі, ці штосьці гатавала, ці збірала архівы, ці захоўвала касцельныя таямніцы, ці спакойна настаўляла такое распешчанае дзіця, як я, ці зменьвала ваду ў вазах, ці цярпліва зносіла крыўды і плёткі – ва ўсім была гэтая блізказць Бога, якую шукаем і не заўважаем адначасова.

Адзін з самых яскравых вобразаў, якія засталіся з дзяцінства – заканчэнне ранішняй святой імшы ў будні дзень. Сонечныя промні падаюць з высокіх вокнаў на сярэдзіну касцёла, у іх святле зіхацяць пылінкі, патрывожаныя рухамі людзей. Тата грае на фісгармоніі знаёмую песню, я цярпліва, наколькі гэта магчыма, чакаю, пакуль усё скончыцца. Бо тады ў пустым гулкім касцеле мы з пані Алінкай будзем збіраць усе вазы ля бочных дзвярэй, і пасля малапрыемнага мыцця вазаў і прыбірання звялых букетаў (хаця ці я там памагала?..), я буду назіраць, як з кіпаў розных кветак, прынесеных парафіянамі, яна будзе ствараць прыгажосць і гармонію на хвалу Божую.

Сцежкі для босых ног – пра такіх людзей, як яна; мая ўдзячнасць, што расце з гадамі – таксама. І ўсё больш натрэнтнымі робяцца пытанні пра сэнс, вынікі і ўздзеянне маёй працы, майго жыцця, маёй прысутнасці побач з іншымі людзьмі, ды не знаходзяцца яскравыя адказы.

Кветкі за чужым плотам

Мамін успамін з дзяцінства. Аднойчы яна надумалася вырваць некалькі кветачак за суседзкім плотам. Надта ж былі прыгожыя, хоць і пустазелле. Ружовыя. Працягні толькі руку.
І вось панесла яна іх сваёй маці паказаць, падзяліцца захапленнем.
"Дзе брала?" "Там і там". "Я ж табе дам чужое браць!"
І накрычаўшы на малую, павяла да суседкі прасіць прабачэння. Маме было сорамна так, што дагэтуль памятае тыя кветкі.

Так даўней гадавалі. Тое, што за чужым плотам – ані руш. Ці падабаецца нешта табе, ці дрэнна ляжыць, ці на выгляд нікому не патрэбна – не чапай.

Гадавалі, каб не чырванець за сваё дзіця перад людзьмі, не хаваць вачэй, і, вядома, каб не прыйшлося папраўляць шкоду, учыненую дзіцём. А калі ўжо здарылася, то каралі вінавайцу спачатку самі, а потым вялі прасіць прабачэння на каленях і ў руку цалаваць. Не ведаю, ці ўсіх дзяцей так сурова трымалі і да якой пары, але маёй маме хапіла аднаго ўрока.

Узгадваючы зараз бабуню, я не ўяўляю, што яна пачала весці доўгія размовы, нешта тлумачыць ці выказваць жаль, г. зн. рабіць хоць нешта з таго, што зараз прапануюць псіхолагі. Але побач з ёй заўсёды было бяспечна і спакойна. Не вагаючыся, яна ведала, што менавіта добры ўрок будзе абаронай дачцэ на ўсё жыццё, дзе б яна не апынулася. Калі побач не стане мамы, толькі яе настаўленні дапамогуць быць чалавекам і жыць з людзьмі ў згодзе. Мне здаецца, што ў яе маглі быць і памылкі ў выхаванні, але ў самым істотным Бог даў ёй упэўненасць і станоўчасць.

А якія ўрокі нашае пакаленне дае сваім дзецям?..

Адведзіны тых, якія былі перад намі

Напярэдадні Успаміну ўсіх памерлых вернікаў, "адведалі" некалькі магільнікаў у розных частках Беларусі. Мы з мужам і дзецьмі забіралі з сабой то адных бабуль, то іншых, не толькі таму, што ім таксама хацелася папрыбіраць магілы сваіх бацькоў і крэўных, але і таму, што без іх мы не ведалі б, дзе і каго шукаць сярод крыжоў і помнікаў.

Прыгажосць і шчодрасць

У канцы жніўня ў адной малой вёсцы на Мядзельшчыне мы сядзелі на лавачцы з мамінай сяброўкай ("на восьмым дзесятку", як яна кажа) і гаварылі. Можна было не столькі слухаць, як любавацца яснымі вачамі ды ўсмешкай на ружовым, амаль без маршчын, твары. Як пражыць столькі год, выгадаваць трох дачок, адпрацаваць у калгасе, аўдавець і захаваць такі позірк і лагоднасць, а маршчын – не прыдбаць? Таямніца...

Забытае. Кнігі альбо працадні

У адным пакуначку ляжалі ў бабулі Браніславы побач дзве эпохі: 1925 год і 1961. З першай захаваліся карткі з бібліятэкі. Па якой прычыне, невядома, але засталіся некалькі невялічкіх аркушаў: "Прашу пазычыць мне кнігу..." і "Вяртаю кнігу..." Пад лінейку чырвоным адведзены таблічкі, відаць імкненне да акуратнасці... Напісана не бабунінай рукой. Вось скан чатырох з такіх картак:

І другая эпоха: нечыя працадні ў калгасе... Магчыма, майго бацькі ці дзеда Вінцэнта. Поўная супрацьлегласць. Абы-якія карткі, памылкі, нядбайнасць, і такая тужлівая бессэнсоўнасць... Голад і нявыкрутка стаяць за імі. Нездарма дзядуня часта мусіў выбірацца на заробкі.

Маёвая

Pieśnią wesela witamy,
O Maryjo, miesiąc Twój!
My Ci z serca cześć składamy,
Ty nam otwórz łaski zdrój.
W tym miesiącu ziemia cała
Życiem, wonią, wdziękiem lśni.
Wszędzie Twoja dźwięczy chwała,
Gdy majowe płyną dni ...
 
Гэтую песню я добра памятаю з дзяцінства, яе часта спявалі падчас маёвых набажэнстваў. На гэтым тыдні я знайшла на гарышчы з дзесятак старых занядбаных папер, яны аказаліся маленькай часткай страчанага архіва, які старанна збірала татава мама .

Пісаць пра гэтыя папяровыя сведчанні мінулага стагоддзя мне хочацца з маёвай радаснай песні, запісанай рукой бабуні Браніславы Манчынскай. Пэўна і ў вашых бабуль знойдуцца такія сшытачкі з перапісанымі малітвамі, песнямі, апокрыфамі, якімі яны дзяліліся адна з адной, і бераглі, нібы нейкі скарб...

Малітва караля акрыляе народ

Калі зусім робіцца сумна, успамінаецца Вільня. Яе не так шмат у маім жыцці, але яна затое – з тых рэчаў, з якіх складаецца мой падмурак. У рэшце рэшт заўсёды да іх вяртаешся.

І сёння трапілі на вочы здымкі 8-гадовай даўніны. Марозны студзень, нашыя чырвоныя насы, блакітнае чыстае неба, Вострая брама, старыя вулічкі, утульныя кавярні...

І вось віленская катэдра. Капліца святога Казіміра.

Звеставанне. Фрэска з львоўскага армянскага храма

Сёння яскрава ўспамінаецца гэтая фрэска са старадаўняй армянскай царквы ў Львове. Ніякія здымкі, канешне ж, не перадаюць таго ўражання, якое робіць сузіранне роспісаў сцен. Нават 3D-панарама.
Тонкія лініі, лёгкасць, глыбіня колераў, прыгажосць... Калі я там была, якраз каля алтара спяваў хор: гэта былі жанчыны ў чырвоных доўгіх сукенках, такія ж загадкавыя, як і сама царква.
Чым больш дэталяў я заўважала, тым даўжэй хацелася пабыць побач, асабліва чамусьці са "Звеставаннем". І незямны Анёл, і ціхая Марыя, і крыжовы шлях, у які ўжо вырушыў Хрыстос – усё адбываецца тут і зараз.



Калі будзеце ў Львове, абавязкова зайдзіце, іншыя роспісы таксама "трымаюць" пры сабе.
 Вось тут – нечый альбом фотаздымкаў.

І цытата:
"Розписи стін в стилі Модерн для Вірменського собору, в період з 1925 по 1929 рр., виконав художник Ян Генрик Розен. Він продемонстрував майстерне володіння рисунком та кольором. Вірменський архієпископ Юзеф Теодорович був персоною суперечливою, серед його рис були надзвичайна сміливість і харизматичність. Він замовив розписи цього собору, хоча й обдарованому, але зовсім невідомому на той час художникові-містику. У підсумку вийшло щось неймовірне. Фрески Розена стали, якщо не найціннішим елементом цієї споруди, то точно найефектнішим." Чытаць больш.

Утульнае мінулае, якое мы трымаем за гузік

Тата з гармонікам у кагосьці на вяселлі

Шэсць год таму мой бацька адыйшоў у вечнасць, але здаецца, што мінулі якія-небудзь гады два. Вядома, накрывае хваля ўспамінаў, і зноў – адчуванне страты. Справа нават не ў тым, што не цэнім людзей, пакуль яны жывыя, – святла і любові заўсёды не хапае. Сёння, калі мы робімся ваяўнічымі і разгубленымі адначасова, надыходзіць час успомніць нашых бацькоў і часы, у якія ім выпала жыць і верыць.

Свет змяняецца за апошнія дні вельмі імкліва. Цяжка нават вылучыць, чаго зараз больш: новых выклікаў, вяртання савецкай імперыі або праяўлення таго, што нікуды не знікала, проста мы не хацелі гэтага бачыць. Якія б выпрабаванні ні чакалі нас наперадзе, вера будзе выпрабоўвацца ў першую чаргу. Захаваем мы яе? Напрыклад, нам толькі "не рэкамендуюць" удзельнічаць у любых мітынгах, калі яны не праўладныя, і мы не ходзім. А калі б з'явіўся кіраўнічы наказ "не хадзіць" у храм? Альбо хадзіць у строга вызначаныя дні? І без дзяцей, і пад страхам "самі ведаеце чаго"?  Нашыя бацькі засталіся людзьмі веруючымі, а нашае "лайт"-хрысціянства можа і не вытрымаць. Добра, што вера – Божая ласка, а не наш высілак... Як і надзея, якой нам ужо не хапае (а ці просім мы Пана аб ёй?), як і дабрыня (дарэчы, а куды яна падзелася?...)

Я не магу ўявіць, што тата альбо ягоныя сябры бяруць ў рукі зброю, хоць, вядома, служылі ў войску. Добра ведаю, што ўмелі нікога не здрадзіць, не выдаць, умелі падтрымаць, застацца вернымі сваёму слову. Магчыма, зараз наша чарга даведацца, ці нашая вера і любоў змогуць вытрымаць цёмныя няўтульныя часы.

Мы яшчэ трымаем мінулае за гузік, бо там было цепла і спакойна, з коцікамі ў стужках сацыяльных сетак, з дробязямі і лянотай. Нібыта назаўтра прачнемся, а ўсё так, як было. Трэба гэта былое адпусціць і паглядзець у вочы цяперашняму часу і падумаць пра магчымае будучае. Спакойна. Божая воля на ўсё.

Ціхія вёскі

"Гарады Араэрскія будуць пакінуты, – застануцца пад статкі, якія адпачываць будуць там, і не будзе каму іх палохаць" (Раздзел 17 Кнігі Ісаі)

Дзе той наш прарок, голасу якога мы не хацелі чуць? Хто прадбачыў спусташэнне нашых вёсак.  “Не застанецца нікога…”

Каб хто сказаў нашым дзядам, што нікому не прыдасца гэтае поле, дзе кожная пядзя была палічана… Ці ведаў хто з гасцей на вясёлых уходзінах у новую хату, што праз 50-60 год не будзе каму ступіць нагой на гэтым дварышчы?... Толькі могілкі прырастаюць новымі крыжамі. А вёска… Рыхтуецца сама стаць помнікам часу, які адыйшоў, і людзям, якія тут пражылі свой век.

Але ж ЯКІЯ былі часы і людзі!.. Лёгкімі іх не назавеш. І цяжка працавалі, і гаравалі, і лёс свой клялі. Можа, таму дзяцей сваіх адпраўлялі вучыцца. Таму дзеці не вярнуліся.

Але самі старыя на прамілы Бог нікуды кратацца адсюль не хацелі. Абы ў сваёй хатцы памерці… Сярод сваіх сценаў, у роднай весцы, каля знаёмых людзей. І вось тыя суседачкі, што дзялілі паміж сабой усе беды і клопаты, пляткавалі і раіліся, глядзелі разам серыялы ў адной хаце, дапамагалі і жартавалі – хаваюць цяпер адна адну. З цяжкім уздыханнем думае кожная, ці не ёй наканавана наступнай ляжаць пасярод хаты ў белай хусце… Але яшчэ страшней думка, што можа менавіта яна застанецца ў вёсцы апошняй…

Маладыя імкліва выбіраюць месца, дзе ім лепш жывецца. Дзе больш выгодна, камфортна, весела. Усе гэтыя пошукі мне вельмі блізкія. Толькі зараз я пачынаю разумець, як важна, дзе і як ты паміраеш, хто і што тады побач з табой. Нельга будаваць сваё жыццё, маючы на мэце ўдалую смерць, бо дзеля тых, каго любяць, паміраюць і на крыжы. Але зусім не зважаць было б таксама глупствам. 

І стоячы каля труны маёй бабулі побач з яе нешматлікімі ўжо суседзямі, я ўбачыла яе жыццё такім ясным, сціплым і праўдзівым... Жыві з людзьмі, як чалавек, – і будзе каму пахаваць цябе. Стаялі вакол дзеці, унук, тры унучкі, чатыры праўнучкі і чатыры праўнукі… Прапраўнучка і прапраўнук у Астраўцы падрастаюць. Нібы зялёнае дрэва вырасла з непрыкметнай галінкі… 

Не ведае чалавек ні дня, ні гадзіны сваёй.

Хоць ты бойся яе, хоць ты кліч штохвіліну.

Але, выбіраючы, як жывеш, пакрысе вызначаеш і свой адыход.

Ці мяне пахаваюць у Вялікодны панядзелак блізкія людзі пад пахілай бярозай на ціхім магільніку апусцелай вёскі, куды забудуцца прынесці штучныя кветкі?...

05.04.2010

Сяброўкі. 2007 год, чэрвень

Матчыны рукі заўсёды мягкія

А бабуліны – дык і слоў няма. З днём нараджэння, даражэнькая наша...

Пацеркі кастрычніка

Вось і сярэдзіна прыгожай сёлетняй восені. Падобныя на пацеркі, ягады рабіны, шыпшыны і горкай каліны прыцягваюць вока. Шапаціць каляровае  лісце – пад нагамі мацней, а падаючы з дрэў – вельмі ціха, але назіраць за ім можна бясконца, асабліва, стоячы пад высачэзнымі таполямі...

Ад Марыі – з любоўю. Будслаў у ліпені 2013

– Януся, ты ведаеш, Маці Божая сказала мне, што вельмі цябе любіць. 
– А як ты з Ёй гаварыла?
– Яна гаворыць вельмі ціха, але я пачула.
– А Кольку? А Віталіка?
– І Кольку, і Віталіка. Таксама. Вельмі. Давайце я вам раскажу, дзе я была...

Дзеці ўжо ляжалі ў ложках. Быў позні вечар 6 ліпеня. У цёмным пакоі я пачала расказваць дзецям пра Будслаў, часам запінаючыся, бо так хацелася спаць, што зліпаліся вочы. Цікава, ці запомнілася ім хаця б што-небудзь з маёй справаздачы...

На наступны дзень Янка сказала:
– А пагавары з Марыяй яшчэ раз.

Магчыма, сэнс сведчанняў і аповедаў пра Бога якраз і знаходзіцца ў пераказванні праўды пра Ягоную любоў да чалавека. Я вырашыла запісаць некаторыя свае ўражанні і ўспаміны пра сёлетнюю ўрачыстасць, хоць не магу ўбачыць сваіх чытачоў. Але паверце, што гаворка ідзе пра Божую любоў да кожнага з вас, пра любоў, з якой Марыя спадарожнічае нам па жыцці.

Каб добра спаць

Вечарам званіла мне мама. Як звычайна, распыталася пра ўсіх, расказала пра свае клопаты і справы, пахваліла і параіла болей есці хаця б вечарам. Бо ў мае абеды яна чамусьці не верыць, хоць яны, абеды, даволі часта здараюцца. І яна сказала: "З'еш болей, каб спаць крапчэй".

Мама... Яна з таго пакалення, якому цяжка было заснуць ад голаду... Заўсёды яе больш за іншае турбуе, ці не застаўся хто галодны. Але ж самой, і пад'еўшы, не спіцца. Бо недзе далёка жывуць дзеці, бо па чарзе хварэюць то ўнукі, то праўнукі, бо гарод не пасаджаны/не аполаты/не ўзараны (а суседка ўжо першая справілася), бо ўспаміны, бо згрызоты, бо думкі...

У дзяцінстве было прасцей: пад'еў – ідзі гуляць, пакуль не сцямнее. А зараз тэлевізар расказвае  свае байкі аж да дванастай гадзіны ночы, але ёй яшчэ не спіцца, я ведаю... Не сумуй, даражэнькая, прымі добрыя думкі, як падарунак, а яны – найлепшая падушка.

Здымку гэтаму, што праўда, 6 гадоў ужо, але вочы не старэюць.

Птушаняты

Дзеці ў школе дарослым нагадваюць птушанят, якія хутка растуць і вось-вось разлятуцца па свеце. Таму так хочацца затрымаць іх у кадры. Вось пачатковая школа маёй мамы. Яна сядзіць пасярэдзіне, злева ад шыльды з надпісам, трымае кветкі, як і іншыя дзяўчаткі. Шчасліва ўсміхаецца, любіць навуку і настаўніцу. Год прыкладна 1950.

 

Учора пачатковую школу скончыў старэйшы сын. Скончыў выдатна, таксама любіць чытаць і вучыцца. Дзеці радыя і сумныя, бо не вельмі зразумела, што чакае далей, калі першай настаўніцы не будзе побач.

Убачыла нігерыйскую прымаўку, што патрэбна цэлая вёска, каб выгадаваць дзіця. Сапраўды, з усіх тых добрых, таленавітых, спраўных людзей, якія прымалі і прымаюць удзел у гадаванні-выхаванні нашых дзяцей, атрымалася б немалая весачка.

Кс. Кшыштаф. Крамяніца

Просмотреть увеличенную карту

Чаму мы  пакінулі (нарэшце!) усе свае справы і паехалі ў гэтую вёску ў Зельвенскім райне? Таму што там да канца чэрвеня яшчэ пробашчам з'яўляецца кс.Кшыштаф Янас. Таму што ён вяртаецца ў Польшчу пасля 19 год працы ў Беларусі. Таму што ўсяго тры гады ў часы нашай маладосці ён быў пробашчам у Ашмянах, дзе мы жылі. І забыцца гэты час і гэтага цудоўнага чалавека проста немагчыма.

Хіба такім уступам да альбому з фотаздымкамі ў Facebook можна хоць нешта патлумачыць? Канешне ж, не. Таму адразу з'явіліся каментары. 

Danuta Karpowicz To nawet nie jest człowiek, którego się nie da zapomnieć, to człowiek, który kształtował nasze życie, który był jego znaczącą, istotną częścią i nią pozostał, więc dopóki żyjemy -On jest z nami! - Nasz skromny, radosny Ks. Krzysztof!

Anna Pieszko I co najwazniejsze: ni do czego nie zmuszał, nic nie nażucał, po-prostu był sobą.I tak chciało się być obok niego.

Святары XX стагоддзя. Кс. Юзэф Інгелевіч

Як успомніць пра чалавека, якога ты ніколі не бачыў? Можна заглыбіцца ў ягоныя архівы, каб ён сам расказаў пра сябе сваімі запісамі, лістамі, малюнкамі. Альбо прачытаць ці паслухаць успаміны ягоных сяброў і ворагаў, калі яны захацелі нешта расказаць.

Але ёсць і яшчэ адзін – самы надзейны спосаб – паглядзець на тых, хто жыў з ім побач. Убачыўшы адбітак ягонай асобы ў душах гэтых людзей, можна пазнаць, кім ён быў.

Я ведаю ксяндза Юзэфа Інгелевіча не толькі таму, што ягоны вялікі фотаздымак вісіць на сцяне бацькоўскай хаты, не толькі з аповедаў пра яго (дарэчы, вельмі сціплых). Я бачу, як ён паўплываў на маіх блізкіх людзей.