28/03/2014

Малітва караля акрыляе народ

Калі зусім робіцца сумна, успамінаецца Вільня. Яе не так шмат у маім жыцці, але яна затое – з тых рэчаў, з якіх складаецца мой падмурак. У рэшце рэшт заўсёды да іх вяртаешся.

І сёння трапілі на вочы здымкі 8-гадовай даўніны. Марозны студзень, нашыя чырвоныя насы, блакітнае чыстае неба, Вострая брама, старыя вулічкі, утульныя кавярні...

І вось віленская катэдра. Капліца святога Казіміра.

25/03/2014

Звеставанне. Фрэска з львоўскага армянскага храма




Сёння яскрава ўспамінаецца гэтая фрэска са старадаўняй армянскай царквы ў Львове. Ніякія здымкі, канешне ж, не перадаюць таго ўражання, якое робіць сузіранне роспісаў сцен. Нават 3D-панарама.
Тонкія лініі, лёгкасць, глыбіня колераў, прыгажосць... Калі я там была, якраз каля алтара спяваў хор: гэта былі жанчыны ў чырвоных доўгіх сукенках, такія ж загадкавыя, як і сама царква.
Чым больш дэталяў я заўважала, тым даўжэй хацелася пабыць побач, асабліва чамусьці са "Звеставаннем". І незямны Анёл, і ціхая Марыя, і крыжовы шлях, у які ўжо вырушыў Хрыстос – усё адбываецца тут і зараз.

Фотография: Благовещение2

Калі будзеце ў Львове, абавязкова зайдзіце, іншыя роспісы таксама "трымаюць" пры сабе.
 Вось тут – нечый альбом фотаздымкаў.

І цытата:
"Розписи стін в стилі Модерн для Вірменського собору, в період з 1925 по 1929 рр., виконав художник Ян Генрик Розен. Він продемонстрував майстерне володіння рисунком та кольором. Вірменський архієпископ Юзеф Теодорович був персоною суперечливою, серед його рис були надзвичайна сміливість і харизматичність. Він замовив розписи цього собору, хоча й обдарованому, але зовсім невідомому на той час художникові-містику. У підсумку вийшло щось неймовірне. Фрески Розена стали, якщо не найціннішим елементом цієї споруди, то точно найефектнішим." Чытаць больш.

21/03/2014

Рэалізм

Ёсць такая байка, што адна жанчына прыйшла да святара і пытаецца:
– Якую мне пастанову ўзяць на Вялікі пост? Ад чаго мне, ойча, адмовіцца?
– Не абмаўляй нікога, – кажа той у адказ. – Хай будзе ў цябе пост на плёткі.
Разважала жанчына нядоўга:
– О, не. Гэта зацяжка. Лепш адмоўлюся ад шакаладу.

Гэта я не да таго, што мы пляткуем, як дыхаем. Тая жанчына хоць не зрабіла вялікія вочы: "Я? Абмаўляю? Што вы!"

Мне здаецца, падобная прапанова часта гучыць з вуснаў святароў. Цікава, хто-небудзь згадзіўся/згадзілася "падпісацца"? Гэта ж трэба яшчэ датрымаць...

20/03/2014

Будоўля на ўсе часы

Нездарма кажуць будаўнікам: "Памагай Бог!" Зычаць і іншым працоўным людзям гэтак жа, але ж калі гаворка пра будоўлю, многія пераканаліся ў праўдзівасці псальма: "Калі Пан не збудуе дома, марна працуюць будаўнікі яго..." (Пс 127.1) А вельмі крыўдна дарма высільвацца. А вось калі Бог памагае...  Праца не робіцца лягчэйшай, і рукі баляць не менш, і на холадзе задубееш, і на сонцы спячэшся, але справа ладзіцца, і сэрца ціха спявае ўнутры. Будоўля ж сэрца чалавека пачынаецца з першым уздыхам і вядзецца ўсё жыццё.

Зараз многім ад навінаў адбірае мову. Як той казаў: "Думаў я, што гэта ўжо дно, але знізу пастукаліся"... Нібыта і хочаш нешта сказаць, а адчуваеш, што аднадумцы разумеюць без слоў, а тых, хто мяркуе інакш, не пераканаеш. На жаль, голас прапаганды грамчэйшы. Хочацца сказаць некаторым людзям, каб неяк берагліся расійскай афіцыйнай інтэрпрэтацыі падзеяў, бо гэтыя іхнія навіны і прамовы падобныя на камняпад. Свядома стаяць пад ім – шкодна для здароўя. Куды потым з параненай галавой? Пакінем прапагандыстам іх марную працу, не ў стане яны будаваць.

Застаюцца ж незаўважныя, нябачныя разбурэнні, раскіданыя камяні... Часам так карціць схапіцца за камень і шпурнуць у бліжняга, праўда? Словам вострым з інтанацыяй крыўднай замахнуцца так, каб дайшло, нарэшце... Але чакай, трэба успомніць пра прыстойнасць і захаваць чарговасць: "Хто з вас без граху, няхай першы кіне камень..."

Толькі Хрыстос можа камяні забраць з нашых рук.

Каб жа хутчэй настаў час збіраць і будаваць...

Не вязьніцы, якія рассыпяцца, а дамы, якія будуць імкнуцца ў вышыню...

18/03/2014

Утульнае мінулае, якое мы трымаем за гузік

Тата з гармонікам у кагосьці на вяселлі
Шэсць год таму мой бацька адыйшоў у вечнасць, але здаецца, што мінулі якія-небудзь гады два. Вядома, накрывае хваля ўспамінаў, і зноў – адчуванне страты. Справа нават не ў тым, што не цэнім людзей, пакуль яны жывыя, – святла і любові заўсёды не хапае. Сёння, калі мы робімся ваяўнічымі і разгубленымі адначасова, надыходзіць час успомніць нашых бацькоў і часы, у якія ім выпала жыць і верыць.

Свет змяняецца за апошнія дні вельмі імкліва. Цяжка нават вылучыць, чаго зараз больш: новых выклікаў, вяртання савецкай імперыі або праяўлення таго, што нікуды не знікала, проста мы не хацелі гэтага бачыць. Якія б выпрабаванні ні чакалі нас наперадзе, вера будзе выпрабоўвацца ў першую чаргу. Захаваем мы яе? Напрыклад, нам толькі "не рэкамендуюць" удзельнічаць у любых мітынгах, калі яны не праўладныя, і мы не ходзім. А калі б з'явіўся кіраўнічы наказ "не хадзіць" у храм? Альбо хадзіць у строга вызначаныя дні? І без дзяцей, і пад страхам "самі ведаеце чаго"?  Нашыя бацькі засталіся людзьмі веруючымі, а нашае "лайт"-хрысціянства можа і не вытрымаць. Добра, што вера – Божая ласка, а не наш высілак... Як і надзея, якой нам ужо не хапае (а ці просім мы Пана аб ёй?), як і дабрыня (дарэчы, а куды яна падзелася?...)

Я не магу ўявіць, што тата альбо ягоныя сябры бяруць ў рукі зброю, хоць, вядома, служылі ў войску. Добра ведаю, што ўмелі нікога не здрадзіць, не выдаць, умелі падтрымаць, застацца вернымі сваёму слову. Магчыма, зараз наша чарга даведацца, ці нашая вера і любоў змогуць вытрымаць цёмныя няўтульныя часы.

Мы яшчэ трымаем мінулае за гузік, бо там было цепла і спакойна, з коцікамі ў стужках сацыяльных сетак, з дробязямі і лянотай. Нібыта назаўтра прачнемся, а ўсё так, як было. Трэба гэта былое адпусціць і паглядзець у вочы цяперашняму часу і падумаць пра магчымае будучае. Спакойна. Божая воля на ўсё.

07/03/2014

Пра веру, боль і надзею

Снежань 2013. Капліца, якая ў лютым згарэла на Майдане
 З папярэдняга ўрыўка: "Калі пакутуе частка Цела, я таксама павінен адчуваць страту. Боль дасца ў знакі самотнасцю, адчаем, фізічнымі пакутамі, нянавісцю да сябе."

Калі верыць, што мы – часткі Хрыстовага Цела (а незалежна ад нашага стаўлення, так і ёсць), то спачуванне, узаемадапамога, салідарнасць паміж хрысціянамі павінны быць звычайнай з'явай, справай зразумелай і не патрабуючай нейкай асаблівай адзнакі. Часта так і ёсць. На самой справе, не так часта, як магло б быць.

Атрымліваецца, што мы пакліканыя перажываць чужы боль, як свой. Але ў жыцці мы ведаем, што за блізкіх і сяброў мы хвалюемся мацней, і да евангельскага братэрства яшчэ нам ісці і ісці. Але ўсё ж такі ад таго, што мы адмахнемся ад пакутаў незнаёмых людзей, створым сабе панцыр накшталт "самі вінаваты, палезлі куды не трэба", пачуццё страты не абміне нас... Магчыма, адсюль гэтае надакучлівае "нешта не так". Бо замест адгукнуцца, замыкаем сэрца, стараемся не думаць небяспечных думак, зберагаем камфорт.

Можа стварыцца ўражанне, што  можна патануць у болі і адчаі, перажываючы за ўсіх і ўсё. Але мне здаецца, гэта якраз-такі магчымасць стаць (ці застацца) чалавекам. Без Хрыста, Крыніцы надзеі, сапраўды змрок можа зрабіцца нязносным, апусцяцца рукі, але  – "Не бойцеся..."

Што найбольш уражвае ў стаўленні некаторых знаёмых да падзей ва Ўкраіне, – калі пачынаюць гаварыць, як дыктары дзяржаўных тэлеканалаў. Не заўважаюць, наколькі бязлітасныя іх прысуды...  Магчыма, мне проста пашчасціла мець сяброў і добрых знаёмых ва Ўкраіне і глядзець на падзеі іхнімі вачамі, пачынаючы з лістапада 2013-га. Кажуць, нельга нікому верыць, але гэта просты шлях у безнадзейнасць, а нам туды не трэба. Бог дае чалавеку магчымасць сустрэць людзей, якім можна давяраць. Менавіта яны без красамоўства, але ад сэрца, пішуць, гавораць пра свае перажыванні, якія адлюстроўваюць стан рэчаў лепш, чым любая афіцыйная інфармацыя. Дзякуй вам, Оленка, айцец Мікола, Леша і многія іншыя, адважныя і сапраўдныя...

Глядзець вачамі сяброў на пакуты Ўкраіны цяжка, таму што вельмі часта глядзець даводзіцца праз іхнія слёзы. І не прыдумалі такі "панцыр", каб гэтыя слёзы не сталі і тваімі,..

Сопричастность и сострадание

...Мы — Тело, а потому совершенно естественно Бог полагается на то, чтобы одни клетки восполняли нужды других. Нужные органы моего тела очень быстро откликаются на крик о помощи, издаваемый больной тканью. В Теле Христовом Дух поддерживает единство, взывая к соседним клеткам. Дух открывает наши глаза на человеческую нужду, подсказывает, когда нужно перенаправить ресурсы оттуда, где их много, туда, где их недостаточно.

Чтобы описать таинственные пути, которыми мы, клетки, собраны в Тело, Чарльз Уильямс использовал слово «сопричастность». Это слово звучит очень высокопарно, но на деле ответ на нужду соседней клетки может вылиться в совершенно прозаическое действие: поделиться едой, посочувствовать скорбящему, убраться в доме. После фонтанирующего Духа Пятидесятницы члены раннехристианской церкви почувствовали: им нужно Божье водительство в делах чисто практических: при помощи бедным, распределении «гуманитарной помощи».

Слова «друг друга» предполагают сотрудничество клеток. Они лейтмотивом проходят по всему Новому Завету. «Принимайте друг друга», — говорят нам, «служите друг другу». Нам надлежит исповедовать друг другу свои грехи, молиться друг за друга, прощать друг друга, учить и наставлять друг друга, утешать друг друга, носить бремена друг друга. И, конечно же, самую объемную заповедь оставил нам Иисус: «Любите друг друга, как Я возлюбил вас». Наше послушание и наша чуткость по отношению друг к другу являются теми точками взаимного соприкосновения, через которые проникает в нас Дух Божий. Это межклеточное взаимодействие — знак Его присутствия. Христос взращивает Свое Тело в мире, укрепляет Свое присутствие, благодаря Духу, Который служит для нас главной силой притяжения.

04/03/2014

Пачынаецца...

...Сто дарог за маімі плячыма.
Пачынаецца ўсё з любві.
А інакш і жыць немагчыма.

Апошнім часам гэтыя тры радкі верша Яўгеніі Янішчыц часта прыходзяць у галаву. Чаму не ўвесь верш – такі чулы, гарачы, шчыры?.. Не ведаю, але з гэтых трох пачынаецца Вялікі пост.

Азірнемся ж назад: з чым прыйшлі? Што за цяжар нясём на плячах? Іншым можам сказаць, што крыж, а перад Богам? Бывае, што пустка прыцісне горш, чым выпрабаванні.

Вось гэтыя "сто дарог" – напэўна пачыналіся з любові, а ці захавалі мы ёй вернасць?.. Куды штурхала нас маладушнасць? За якімі міражамі мы гонімся з апошніх сіл? А сколькіх бліжніх самі сапхнулі з добрых шляхоў... Не тое каб яны перашкаджалі, але ж зайздрасць... Можа, горш, калі зусім не заўважылі? Суседзяў, блізкіх? І нават Паэта Рыгора Барадуліна, з якім развітваемся сёння? Не мелі часу. Ці цанілі сяброўства, любоў без карысці, хараство простых рэчаў? Што ж мы тады прыдбалі? Што растрэслі па дарозе? А прызначаны былі на што?

Бог вызначае людскія шляхі любоўю... Яны й пачынаюцца так, і доўжацца, і адраджаюцца – з любові. Кажуць, са страху людзі навяртаюцца. Дзе там! Бягуць па глухіх сцежках да якой-небудзь варажбіткі... Або спрабуюць адкупіцца: "Вазьмі, Пане, грашыма". Нашыя цвёрдыя каркі не возьмеш страхам, мы нават з болем прызвычаіліся жыць. Таму інакш пачынаецца пакаянне. Інакш пачыналася дарога дадому блуднага сына.

Хрыстос прыйшоў на зямлю і стаў Святлом на шляхах чалавецтва. Не дзесьці там далёка і даўно, але тут, у жыцці кожнага чалавека, сям'і, грамадства. Вялікі пост дае магчымасць разам з Езусам прайсці Ягонымі дарогамі – праз прыняцце рашэння, праз Крыжовы шлях, праз цішыню Голгофы аж да Уваскрасення – каб убачыць, зразумець, вымаліць адчуванне, як Бог любіць чалавека. "Адчуйце, нарэшце, сэрцам", – заклікае псальміста. І там, у сэрцы, прыняць рашэнне выправіць свае шляхі, нешта змяняць кожны дзень, патроху, з надзеяй на Бога, з любоўю, якая не стамляецца пачынаць усё нанова.