Няспынная праца Бога

Даволі шмат год мінула з заканчэння школы, і за гэты час мяне не тое, што не цікавіла фізіка, я свядома трымалася ад яе здалёк. Але сталася так, што мяне прыцягнуў погляд П’ера Тэйяра дэ Шардэна на эвалюцыю, на яе духоўнае вымярэнне, якое ён бачыў і імкнуўся перадаць іншым. 

Неабачліва чытаць я пачала кнігу пра Тэйяра, напісаную фізікам (“Teilhard's Mysticism: Seeing the Inner Face of Evolution” Kathleen Duffy SSJ). Аўтар выбрала спосаб асягнення Духа праз пільнае ўгляданне ў матэрыю, што немагчыма зрабіць без мовы фізікі. А гэтая ўважлівасць датычыцца макра- і мікракосмасу, самых розных з’яў, таямніц, адкрыццяў, парадоксаў… Нібы хтосьці ўзяўся паказаць мне ўвесь вядомы Сусвет, не турбуючыся, што ў мяне можа закруціцца ў галаве нават ад краёчку ўбачанай бязмежнасці. Як змясціць гэта ўсё чалавечаму розуму? Гэтую “сімфонію Сусвету”? Тэйяр быў адным з тых, якім дадзена бачыць “партытуру” сімфоніі, ахапіць позіркам неверагодны “габелен” стварэння. 

Быць сабой, але не ў самоце

Ён быў народжаны ў вялікай небяспецы, гэты прыгожы, як Божы дар, хлопчык, хаваны ад смерці, пушчаны па вадзе ў кошычку, уратаваны дачкой фараона, гадаваны ў палацы на ўсім гатовым. “У той час, калі ён вырас, выйшаў Майсей да братоў сваіх…” (Зых 2, 11 паводле перакладу на падставе рукапісаў кс.Уладзіслава Чарняўскага). Усе мы ўжо выраслі, выйшлі са сваіх “палацаў” дзяцінства, хто раней, хто пазней, і можам зразумець гэтае жаданне Майсея знайсціся сярод сваіх. Магчыма, гэта пошук адказу на пытанне: “Хто я?” 

Але знаёмства з рэальнасцю пачынае ён, здаецца, не вельмі ўдала. “…і ўбачыў смутак іх, і ўбачыў егіпцяніна, які біў кагосьці з гебрайскіх братоў яго” (там жа). Майсей кідаецца на дапамогу і ратуе брата. Так напісана ў Бібліі? Не, не так. “І, калі азірнуўся ён туды і сюды і ўбачыў, што нікога няма, ён забіў егіпцяніна і схаваў яго ў пяску” (Зых 2,12). А на другі дзень выйшаў зноў і хацеў штосьці зрабіць, каб не сварыліся між сабой ягоныя браты. І зноў яскрава да болю ў вачах паказвае Біблія, у каго ён ператвараецца, прыводзячы пытанне брата: “Ці ты хочаш мяне забіць, як забіў егіпцяніна?” (Зых 2, 14). Нават фараон, даведаўшыся аб усім, хацеў спыніць Майсея не пакараннем, не вязьніцай, але смерцю. Аж так небяспечны зрабіўся хлопчык з добрымі намерамі? Ён вырашае ўцякаць, далей ад абодвух народаў, якія не прынялі яго. 

З Табою

Які дзівосны ў вітанні анёла Габрыэля выраз "Пан з Табою"! Сцвярджэнне, суцяшэнне, абяцанне, пахвала... На што падобна гэтае "з"? На прабыванне побач, якое не нудзіць, не гняце, але ўзбагачае і сілкуе. Яно ахоплівае ўсё, што было ў мінулым, дарагія сэрцу ўспаміны, цяперашнюю радасць, імкненне заставацца разам у будучыні, нават калі яна невядомая.

Калі Пан побач, ты можаш не баяцца Яго пасланца. Не баяцца гэтаксама стаць пасланцам.

Калі Пан з Табою – чаго яшчэ трэба? Мы захапляемся Марыяй, глядзім з замілаваннем, а Яна так дасканала заўсёды прабывае з Панам, бачная з Нябачным.

І ёсць яшчэ адно адценне ў гэтай фразы, ужо не так сцісла звязанае са Звеставаннем. Вымаўленае ў форме пытання з-за глуха зачыненых дзвярэй сэрца. Так пытаюцца ў таго, хто ціха стукаецца ноччу ў шчыльна замкнёны дом. Пытаецца гаспадар, які баіцца ўпусціць абы-каго, або ўвогуле не хоча бачыць нікога, хіба што... "Пан з Табою?" - коратка спытае, прыслухоўваючыся пільна да адказу. Так, з Марыяй Пан ёсць заўсёды. Таму Яна не баіцца шукаць нас упоцемку, а нам не трэба баяцца ўпускаць Яе. Што б ні ўбачыла, Яна не завернецца і не збяжыць.

Размова

Часта людзі называюць размовай простую перадачу інфармацыі. Дзякуючы сучасным сродкам сувязі, асабліва электронным, можна цэлы дзень правесці ў такіх “размовах” і не сказаць ніводнага жывога слова. З розным поспехам мы нечым запаўняем гэтую пустку, але ці сапраўднымі сустрэчамі, адносінамі, сяброўствам? Туга не дае спыніць гэты пошук, які, калі будзе шчыры і трывалы, прывядзе да Суразмоўцы, якога прагне душа. Горш, калі чалавек вырашае заглушыць гэты незразумелы, у пэўнай мэры, балючы покліч, адвярнуцца ад запрашэння на Сустрэчу.

Каб бачыць

Калі Езус выходзіў з Ерыхона

са сваімі вучнямі і з вялікім натоўпам,

Бартымэй, сын Тымэя,

сляпы жабрак,

сядзеў ля дарогі. 

(Мк 10,46)

Гэты ўрывак можна чытаць, як верш, глядзець, як фільм, перажываць, як раман аб трагедыі і выратаванні. Тымчасам, апыніся мы там, на ерыхонскай дарозе, якая верагоднасць таго, што ўвогуле звярнулі б увагу на сляпога жабрака? Ці прыйшло б у галаву спыніцца, уяўляючы, як гэта – страціць зрок? Як ён жыве ў цемры, поўнай небяспек і пагроз, у няпэўнасці і галечы? Здавалася б, можна падыйсці бліжэй, пільна паўглядацца, не баючыся праніклівага позірку ў адказ. Ды толькі цяжка пазбавіцца ад уражання, што ён чуе не толькі гукі, але і думкі, і ведае свет намнога лепей за нас, відушчых, якія альбо стараюцца не глядзець у ягоны бок, альбо хутчэй кінуць дробны грош і адыйсціся. 

Не бойся, верабейка

Як добра адчувае Езус наш страх за ўласнае цела. Мы баімся нават усяго, што нагадвае аб нашым прамінанні на гэтай зямлі: маршчын, сівізны, слабіны ў руках; што ўжо казаць аб рэальнай пагрозе жыццю. Чаму мы павінны выбіраць штосьці іншае, чым ратаванне сябе, патуранне сабе? 

“Не бойцеся тых, хто забівае цела,” – кажа Езус (Лк 12, 4). Пільнавацца ж трэба таго, ці не пагражае душы небяспека. Можа пакрысе мы ўжо згадзіліся ненадоўга забыцца пра сваё хрысціянства за нейкія даброты, крышку камфорта, трошкі прызнання? Хто там сказаў, што за ўсё трэба плаціць? Не, толькі трохі пакрывіць душой раз-другі. Ніхто звонку і не згледзіць. Часам, можа, давядзецца адсунуць бліжняга з дарогі, можа, нават сілай сапхнуць, калі не саступіць… Хвіліначку, ці не надта кароткі крок да мяжы, якую й не думаў пераходзіць? “Якая будзе карысць чалавеку, калі ён здабудзе ўвесь свет, а душы сваёй пашкодзіць?” (Мц 16, 26)

Але баімся мы ўсё ж за цела, і здаецца, гэта нават крыху весяліць Езуса. Бо Ён пераводзіць наш спалоханы позірк на вераб’ёў і прапануе ўявіць, як Бог падлічвае валасы на галовах, хоць аб тым ніхто не здагадваецца. Прыслухайцеся, можа, якраз зараз – нашыя?..

Пакуль і пасля

"Калі стаў збірацца народ, Езус пачаў гаварыць..." (Лк 11,9). Не чакаючы, пакуль народ – хаця лепей казаць за сябе –  пакуль я збяруся ўся цалкам, засяроджуся, пакіну лішнія згрызоты, стану дасканалай і гэтак далей, Езус пачынае гаварыць. Ён ідзе, як некалі Ена, вуліцамі і плошчамі, абвяшчаючы, заклікаючы, ацаляючы. Гэта пасля Яго слоў я "збіраюся" ў цэлае з асобных кавалкаў, пасля Яго закліку я пачынаю верыць у Добрую Вестку аб Божай Любові, пасля сустрэчы з Ім я загараюся жаданнем не губляць Яго ні за якія багацці свету. Пакуль я толькі збіраюся, патанаючы яшчэ ў сваіх звыклых мітуслівых думках, няспынна крочыць Слова, як маленькая іскра, як сонечны промень лагодна і нячутна; ды так "прапальваючы" сабе дарогу, так асвятляючы цёмныя сутарэнні сэрца, што ўжо нельга сказаць, што не чула той голас "Вярніся і вер".

Заўвагі не для ўсіх

Зрэшты, больш трапна выказаўся кніжнік, калі сказаў Езусу: "Настаўнік, кажучы гэта, Ты абражаеш нас" (Лк 11, 45). Сапраўды, хіба ж гэта проста заўвага, назваць чалавека нябачнай магілай? Чалавека, які не адзін дзясятак год аддаў дбайнаму вывучэнню Пісання і разнастайных усеабдымных правілаў. Гады адзінага свайго жыцця не змарнаваў, як многія іншыя, але прысвяціў захаванню веры і навучанню народа. І прыходзіць з нейкай не то вёскі, не то мястэчка былы плотнік, які не можа нават некалькі сваіх вучняў навучыць абмываць рукі перад ежай, і кідае ў вочы рэлігійнай эліце "Гора вам". Грэшнікам кажа адно, а людзям, якія штосьці робяць, зусім іншае.

Свет дагары нагамі

Заахвочванне кшталту “Запрасі Езуса ў сваё сэрца” звычайна гучыць даволі салодка, бяспечна, абяцаючы саму толькі прыемнасць. Фарысей Сымон, які зрабіў Езусу такую ласку і запрасіў да сябе “паесці”, мог бы сур’ёзна падкарэктаваць гэткае ўяўленне. Мала таго, што з Езусам прыцягнуліся былыя рыбакі і мытнікі, то яшчэ невядома якім чынам вырасла каля ног жанчына, апошняя грэшніца ў горадзе. Пакуль разгублены гаспадар спрабаваў неяк сабрацца з думкамі, то вырашыў прынамсі скрэсліць Езуса з шэрагу прарокаў. У думках! Сам для сябе.  Але нават прыстойна трымаючы язык за зубамі, гаспадар потым пачуў такую вымову ад Госця, што свет сапраўды мусіў перавярнуцца яму перад вачамі. Так бяскрыўдна ўсё пачыналася:

Сезон дажджоў пасля засухі

“Езус прыйшоў у Назарэт, дзе быў выхаваны, і ўвайшоў паводле свайго звычаю ў дзень суботні ў сінагогу”. Лк 4,16

Цішыня ахінае тыя – магчымыя – дні да суботы, як і ўсе гады, пражытыя Езусам у Назарэце. Невядома, што Ён рабіў, прыйшоўшы за тры, за пяць дзён раней да здарэння ў сінагозе. Сёння за гэтым евангельскім тэкстам стала жаночая постаць – Маці, хоць тут ні словам Яна не згадваецца. У родных мясцінах кожнае скрыжаванне, кожнае дрэва кажуць, чый ты сын ці дачка. І хочацца нават, каб ніводнае рысачка, што памятае аб гэтым, не знікла, а тым больш, каб заўсёды былі людзі, якія могуць сказаць: “Вось, сын таго і таго (нарэшце) прыехаў. А я ж помню яго зусім маленькім”.  

Каб мець жыццё

У адзін з нядаўніх цёплых вечароў перад маімі вачамі разгарэўся і згас агонь у каміне. Назіранне за ім шмат дало спажытку вачам і душы. Зрэшты, гэта агульнавядомы досвед, хоць кожны вогненны “танец” непаўторны. Пакрысе дровы дагарэлі, гарачыя вуглі пачалі гаснуць у попеле, і я загледзілася ў свой манітор. Калі ж праз некаторы час перавяла вочы на камін, то ўразілася поўнай адсутнасці святла ў каміне. На мяне глядзеў чорны, здавалася, бяздонны правал без ніякіх прыкмет жыцця. 

Так, той агонь павінен быў згаснуць, каб людзі маглі спакойна разыйсціся спаць. Але з “агнём”, які гарыць у сэрцы чалавека, – з агнём жыцця – не павінна такога здарацца.

Сапраўды, сапраўды кажу вам: калі не будзеце спажываць Цела Сына Чалавечага і піць Крыві Ягонай, не будзеце мець у сабе жыцця. Ян 6,53

На гэтыя словы Езуса Хрыста з сённяшняга Евангелля “адгукнуўся” той вобраз зчарнелага каміна, які не можа палаць жывым агнём сам па сабе, не можа падтрымліваць агонь сваёй цэглай, з якой ён складзены. Ён уладкаваны дасканала, каб быць бяспечным і адпаведным месцам для палымнеючых дроў, якія і ёсць спажытак агню. Не хацелася б множыць метафары. Дагэтуль выраз “спажываць Цела Сына Чалавечага і піць Крыві Ягонай” гучыць брутальна для нашага вуха, і мы аўтаматычна замяняем яго на “прымаць Эўхарыстыю”. І гэта так, і вакол Эўхарыстычнага стала мы збіраемся ў нядзелю. Але чаму Езус не змякчае выразу для юдэяў, якія слухалі Яго? Не тлумачыць, не супакойвае, нібы хоча менавіта перавярнуць ім душу дагары нагамі Сваім Словам. “Калі не з’ясі і не вып’еш Мяне, не будзе ў табе жыцця”. Што гэта значыць без метафар, сёння, для мяне? 

Нездарма святая Імша пачынаецца з Літургіі Слова. Кожны дзень можа пачынацца з малітвы Божым Словам. Можна наталіцца адным сказам, часам нават адным словам, калі прыняць яго менавіта як ежу, адначасова будзённую, як хлеб, і надзвычайную, як з вельмі шаноўных рук. 

Другое вымярэнне – уласны вопыт. Пэўным адкрыццём для мяне стала думка, што парада св.Ігнацыя Лаёлы “шукаць Бога ва ўсіх рэчах” значыць не проста знайсці, заўважыць, адчуць Яго, але і “ўзяць” знаходку. Не адзначыць і пайсці далей, а засвоіць якраз так, як мы спажываем ежу. Праўда, у сучасным свеце ўсё цяжэй засяроджваць увагу на самім працэсе: які смак таго, што я ем і п’ю, які ў яго пах, выгляд, тэмпература, асаблівасці, з кім я вячэраю ці снедаю, чым жыве гэты чалавек і г.д. Такая ўсвядомленасць важная сама па сабе, але яшчэ і таму, што яна можа навучыць, як трэба адносіцца да сустрэчы з Панам “ва ўсіх рэчах”, пералічыць якія проста немагчыма.

“Вяршыняй і крыніцай” хрысціянскага жыцця з’яўлецца Эўхарыстыя: Цела і Кроў Хрыста ў постаці хлеба і віна. Сапраўднае ўсведамленне і ўшанаванне гэтай таямніцы не павінна прызвычайваць нас да думкі, што нічога такога асаблівага, вядомая справа, Споведзь і Камунія, але пераварачваць душу, дасягаючы самых глыбіняў чалавечага існавання, ды распальваць яе так, каб у ёй было жыццё, і гэтым жыццём была любоў.

Светлая празрыстасць

Калі ж яны прыбылі ў Кафарнаум, збіральнікі дыдрахмаў падышлі да Пятра і сказалі: "Ці ваш Настаўнік не дасць дыдрахмаў?" Ён адказаў: "Так". І калі ён увайшоў у дом, Езус апярэдзіў яго і сказаў: "Як табе здаецца, Сымоне? З каго бяруць мыта або падатак зямныя каралі? Са сваіх сыноў, ці з чужых?" Калі ён адказаў: "З чужых", Езус сказаў яму: "Значыць, сыны свабодныя. Але, каб нам не спакусіць іх, ідзі на мора, закінь вуду і вазьмі першую рыбіну, якую зловіш; калі адкрыеш ёй рот, знойдзеш статэр. Вазьмі і аддай яго за Мяне і за сябе. Мц 17, 24–27

Мноства дыялогаў Езуса з Пятром не захавалася, а вось пра падатак ёсць. І зноў такі знаёмы Езусавы рух: "Просяць у цябе – дай", каб сталі вольнымі і даўжнік, і збіральнік ад дарэмных згрызотаў. Неўзабаве аказваецца, што Пётр сапраўды мае, што даць. У жыцці бываюць такія моманты, калі відавочна ўсё складваецца найлепшым чынам і лёгка палічыць гэта шчаслівым супадзеннем. Неяк так само па сабе, адно за другім, у патрэбны час... Нават невядома, як гэта ў іншых так не атрымліваецца.

Выбраць найменшае

"Валадарства Нябеснае
падобнае да
гарчычнага зерня,
якое ўзяў чалавек
і пасеяў на полі сваім.
Хоць яно меншае за
ўсялякае насенне,
калі вырасце,
бывае вышэйшым за
іншыя расліны
і становіцца
дрэвам,
так што прылятаюць птушкі нябесныя і гняздзяцца ў галінах яго."

Мц 13, 31-32

Прыпавесці як паэзія, як музыка, як вобраз прыгожыя сапраўднай Боскай прыгажосцю, якая кліча ўглыб і прыводзіць да Бога. Кожны радок можа стаць сцяжынкай да Яго, кожнае слова – тым маленькім насеннем, з якога вырасце... Але пачакайце, мы занадта спяшаемся. Паміж насеннем і дрэвам яшчэ столькі дзён і начэй, дажджоў і спёкі – цэлае жыццё.

Пойдзем спачатку. Зерне, "якое ўзяў чалавек". Не спраектаваў, не вырабіў, узяў гатовае. Сярод усіх гатункаў насення, ён абраў часцінку Неба, а яна была – як дзіўна – меншая за іншых, зусім драбяза, ні ў рукі ўзяць, ні пахваліцца.

Распазнаванне: добра, дрэнна... па-ігнацыянску

Распазнаванне духаў у рэальным жыцці дапамагло айцу-езуіту Робу Маршу SJ напісаць гэты артыкул. Прапануем далучыцца да айца ў дбайным разглядзе адной канкрэтнай сітуацыі і аднаго пункта з правіл святога Ігнацыя Лаёлы па распазнаванні духаў, каб убачыць, як дзейнічае ігнацыянскае распазнаванне на практыцы. 

Адно мікраімгненне майго дня:

Я паглядаю на свой камп’ютар і ніяк не магу вырашыцца адкрыць файл. Хачу паспрабаваць дапісаць гэты артыкул. Збянтэжана думаю аб тым, што так я неўзабаве зноў забуксую. “А зрэшты, хто захоча чытаць тваю пісаніну?” “Ці не лепш вярнуцца да гэтага пазней, калі ты будзеш больш засяроджаным?” І тады я ўспамінаю, што апошні тэрмін напісання артыкула ўжо зусім блізка. Пачынае нарастаць трывога, але яна не дадае мне матывацыі, а хутчэй наадварот – я адчуваю сябе млявым і загразшым па вушы. Адначасова сваім перыферычным зрокам я заўважаю чыстае яснае зімовае неба і сонечныя водбліскі на оксфардскіх мурах. Святло хоча ўзняць мой настрой. У памяці ўсплывае выпадак, калі я крочыў па дарозе пад такім жа небам з высока паднятай галавой. Тады я толькі дапісаў дысертацыю і адчуваў сябе жывым, вольным… акрыленым. 

Супрацьлеглыя накірункі

У Евангеллі так часта згадваюцца фарысеі, што міжволі ўзнікае адчуванне добрай знаёмасці з імі. На самай справе, шмат пытанняў так і застаюцца няяснымі з-за недахопу гістарычных звестак, таму часта ў каментарыях да Святога Пісання ўжываюцца словы "верагодна", "магчыма". Ды нават і тое, што пра іх даўно вядома і даследвана, мы рэдка прымаем пад увагу, хоць знайсці зараз у Сеціве гэтую інфармацыю нескладана.

Калі ж постаці фарысеяў, якія "выйшлі і сабралі раду супраць Езуса, каб загубіць Яго" паставіць у гістарычны кантэкст, звязаць з гісторыяй іх рэлігійнай плыні, іх працай над Пісаннем, прагненнямі і навучаннем, то замест абурэння нараджаецца горыч: "Куды ж вы? Ці вы аслеплі?"

Да радасці

"Ідзіце і абвяшчайце" – колькі разоў хрысціяне чуюць, бачаць, паўтараюць пра сябе гэтыя словы Хрыста? Чым адказваюць?... Кожны па-свойму, і гэта найлепшы варыянт, бо часта, занадта часта водгук губляецца ў "неспрыяльных умовах", адкладаннях і г.д. Уся разнастайнасць адказаў можа змесціцца ў вызначэнні: "Як чуюць, так і адказваюць".

Таму слуханне – першая рэч. Як закаханыя слухаюць шэпт адно аднаго, як бацькі ловяць першыя словы свайго дзіцяці, як кандыдат слухае доўгачаканы загад аб сваім прызначэнні на пасаду, як змораны пошукамі чалавек слухае карысныя тлумачэнні абазнанага дарадцы, і гэтак далей і гэтак далей – так уважліва, сур'ёзна і адкрыта кожны мае прымаць заклік Хрыста. Калі хтосьці бачыць ці чуе словы "Ідзіце і абвяшчайце", то яны скіраваныя менавіта яму і ёй, табе і мне. Яны сказаныя з любоўю і патрабуюць адказу, бо сама любоў патрабавальная, неабыякавая, заўсёды ў чаканні ўзаемнасці.

Ва ўсім

У прыгажосці наваколля,
дыханні ветра ўнутры і звонку,
у спеве шматгалосным птушак,
у цёплых далікатных промнях сонца
у блізкіх гуках чалавечай працы, –
у шчодрасці жыцця, яго красе –
Твой покліч, запрашэнне ў чулыя абдымкі.

Некалькі крокаў

О, жанчына з краіны вялікага цярпення, зараз ты вольная – "ад сваёй хваробы" (Мк 5, 34), ад страху, ад болю. Каб жа здолець прайсці з табой некалькі крокаў, калі ты, па слове Пана, вяртаешся да сябе ў супакоі. Няма як паклікаць: я гляджу на ўрывак з Евангелля паводле Марка "Аздараўленне жанчыны" і не бачу твайго імя. Магчыма, за 12 год, на працягу якіх ты "хварэла на крывацёк", усе так і гаварылі між сабой "тая, што...". За гэты час расталі не толькі адносіны і грошы, нібы васковая свечка, але і пачуццё ўласнай годнасці, вера ў людзей, у паратунак. А ў Бога? Так, выбачай, хто мае права аб гэтым пытацца... Але "пачуўшы пра Езуса", ты рушыла за Ім. Чым, як не верай, была тая магутная сіла, што адгукнулася ў сэрцы,  кінула цябе ў натоўп, правяла скрозь яго ў самую сярэдзіну, дзе праходзіў Езус. Твая хвароба і роспач прымушалі ўсё рабіць, хаваючыся, не звяртаючы на сябе ўвагі. Толькі ў сэрцы білася думка: "Калі дакрануся хаця б да плашча Ягонага, выздаравею". Праціскаючыся  бліжэй, пераводзячы дыханне, асцярожна вызіраючы з-за плячэй: "Калі толькі, калі дакрануся, калі хаця б да плашча..."

"Блізка-блізка..."

Мне падабаецца выраз "Подых Духа", які ўпершыню ўбачыла ў назве музычнай групы пінскіх семінарыстаў. Нядаўна з'явіўся іншы ракурс для гэтых слоў, калі можна так сказаць. Цяжка тут абыйсціся без метафары. Калі здалёк чуваць нечае дыханне, то яно, хутчэй за ўсё, напружанае, гучнае. Каб пачуць дыханне звычайнае, трэба знаходзіцца вельмі блізка, бо яно ледзь чутнае, лёгкае. Так і подых Духа – ёсць, ды пра яго так цяжка штосьці распавядаць, да таго ж патрэбна ўвага і ўласная ціхмянасць, каб пачуць яго ў падзеях, спаўненнях і магчымасцях. Калі спраўджваюцца самыя глыбокія сардэчныя надзеі, гэта падобна на запрашэнне адчуць блізкую прысутнасць Бога, які не толькі пасеяў, узгадаваў пэўныя жаданні, але і споўніў іх, шчодра адараючы толькі Яму ўласцівымі плёнамі. 

Няскончаныя справы

Рэдка хто не складаў хоць аднойчы спісы спраў ці патрэбных рэчаў для якой-небудзь мэты. Выкрэсліваць ужо зробленае – напэўна самы прыемны момант з усяго працэсу прытрымлівання плану, а найбольш раздражняючы факт – калі застаюцца “вісець на галаве” адкладзеныя справы, недапрацаваныя пытанні і г.д. Прыкра ўсведамляць, што з імі не атрымалася развітацца сёння, і назаўтра яны зноў узнікнуць перад вачамі і будуць патрабаваць вырашэння. Калі не самі па сабе, дык голасам кагосьці з нашых бліжніх. 

Спакойная плынь

Пад мітуснёй звычайнага дня ёсць глыбіня спакою. Нясталасць часовых патрэб і руцінных дробязяў зацярушвае вочы, і розум па звычцы непакоіцца за ўсё на свеце, нібы хтосьці просіць яго ганяцца за ветрам, тады як той прылятае сам. Пад гэтым усім можна адчуць штосьці неспасцігальна большае за бачныя гарызонты паверхні: плынь Божай волі, у якой ёсць месца струменю кожнага жыцця. Ісці за ёй, значыць, абапірацца на яе, даверыцца яе руху, не ведаючы дасканала вытокаў і мэты, падзяляючы евангельскую надзею, што і тым, і другім ёсць Хрыстус.

                  

Як ты знаходзіш гэтую плынь, мой сябра, які пішаш: няхай станецца па волі Божай? Асцярожна намацваеш кожны крок? Прыслухоўваешся да адчуванняў ці да надзейных развагаў? Як ты здагадваешся, што страціў шлях? Як рыхтуеш сябе да гэтага свайго "так" – не толькі радасці ад сугучнасці з Божай воляй, але і прадчуванаму болю, які можа надоўга стаць тваім спадарожнікам?

Каштоўная магчымасць

“Я ведаю сваіх, а Мае ведаюць Мяне, як Мяне ведае Айцец і Я ведаю Айца” – гаворыць Езус (Ян 10, 14-15). Такое веданне не месціцца ў маёй галаве, бо ахоплівае непараўнальна больш, чым я ведаю пра сябе сама.

Выпрабаванне

"Настаўнік, гэтую жанчыну злавілі на чужалостве. У Законе ж Майсей наказаў нам каменаваць такіх. А Ты што скажаш?" Яны казалі гэта, бо выпрабоўвалі Яго, каб мець у чым абвінаваціць Яго.  

Адказам было маўчанне. Абаронцы Закона пыталіся зноў і зноў, крык нарастаў, "але Езус, схіліўшыся, пісаў пальцам на зямлі". Напэўна, ім хацелася хаця б убачыць Яго вочы, каб па-свойму растлумачыць позірк, ды была толькі рука, якая крэсліла штосьці нябачнае на зямлі. 
 
А жанчына – каго яна насамрэч хвалявала? Так, яна важная для Езуса, для Яна евангеліста, для нас, якія чытаюць урывак пра чужаложніцу, але не для натоўпу, які прывёў яе, паставіў пасярэдзіне і акружыў шчыльным колам, іх мэтай было выпрабаванне Настаўніка. Ёсць сумневы, што і для тых мужчын: мужа і яго суперніка, яна не была толькі рэччу, належнай і пажаданай, прадметам суперніцтва. І ўрэшце рэшт яна сталася прычынай ганьбы, крыўды, падзелу. Такія канфлікты могуць разрасціся да непрадбачаных памераў, будуць пакутаваць шматлікія людзі, і доўга не будзе спакою. І ўсё з-за каго? Здаецца, сапраўды, Майсей ведаў, хто ўсяму вінны. І няхай лепш толькі яна, чым... 

 Але пакуль Езусава рука яшчэ піша па зямлі, задумаемся: ці Закон у тым, каб кожны ведаў, як "правільна" забіваць чалавека? Ці ўсё ж Закон - у любові да Бога і бліжняга, у беззаганнасці перад Абліччам Пана? Хто ж нас настолькі палюбіў, што не мае граху? Хто выканаў Закон так дасканала, каб магчы асуджаць іншых на смерць? Хай жа гэты беззаганны кіне першы камень. Езус сказаў гэта так, што ў натоўпе ўсе пачулі. Не засталося нікога. Значыць, усё ж не Майсей выдаў смяротны прысуд, але сэрцы пераследнікаў. А Той, хто меў права дамагацца выканання Закона, пацвердзіў, што не жадае смерці грэшніка, каб усё выправіць. Навярніся і жыві, ідзі наперад. На што гэта будзе падобна, немагчыма сказаць – у кожнага прабачанага грэшніка свая гісторыя.

Ахвярай натоўпу стане сам Езус, Бязвінны, – за ўсіх асуджаных і суддзяў, ахвяр і ганіцеляў, за тых, хто  першым крычыць: "Укрыжуй!" ці хапаецца за камень, каб хутчэй "вырашыць праблему", забываючыся, што гэта ілюзія. Усё вырашыў Езус, не мы. Нам трэба толькі жыць, наследуючы Яго.

"Высокія" парогі дому Айца

"І пачалі весяліцца." Так заканчваецца гісторыя пра марнатраўнага сына і пачынаецца аповед пра старэйшага. Пасля гэтай фразы міжволі ўсміхаешся, рэдка аж так яўна, але недзе ўнутры то заўсёды, нібы душа чуе гукі той "музыкі і танцаў" і імкнецца далучыцца да агульнай весялосці: "Сын мой ажыў, знайшоўся!"

"А старэйшы сын ягоны быў на полі." Жыццё малодшага і старэйшага мела такі розны рытм... Цалкам можа быць, што з самага дзяцінства. Мы добра ведаем, што малодшы паспеў за кароткі час нарабіць, колькі перадумаць, з якіх вышыняў упасці, вярнуцца ў бацькоўскі дом з апошніх сіл, без прэтэнзій на сыноўства, толькі на прабыванне недзе паблізу ад бацькі, каб хоць не галадаваць, не памерці. Можа толькі глянуць здалёк на родны дах, на ганак, з якога калісьці збягаў так хутка, пакідаючы дом... Але ён трапляе ў абдымкі свайго бацькі. Мы нават губляем яго з вачэй у гэтых абдымках прабачэння і радасці.

Заручыны

Вось прывяду няверную абранніцу ў пустыню
і буду прамаўляць да яе сэрца.
І там заспявае яна,
як у дні маладосці сваёй
і як у дні выйсця свайго з зямлі егіпецкай.
І ў той дзень, — кажа Пан, —
ты будзеш клікаць Мяне «Муж мой»,
і не будзеш больш звяртацца да Мяне «мой Баал».
Я заручуся з табою навекі;
заручуся з табою ў справядлівасці і правасуддзі,
у міласці і міласэрнасці.
Заручуся з табою ў вернасці,
і ты пазнаеш Пана.

Ос 2, 16. 17b–18. 21–22

Абранніца, якая стала нявернай... Тая, што смяялася і спявала, танцавала і не адводзіла вачэй, паступова (ці раптам) стала глядзець у іншы бок, у розныя бакі. Пачала слухаць то адных, то другіх, займацца то тым, то гэтым, шукаючы наталення, і не ведаючы спакою. Стомленая, маўклівая, нібы чужая... "Ці ёсць у яе муж?" - спытайся. Яна пачне ўспамінаць: "Ці быў?" І будзе пазбягаць позірку, вымыкацца з размовы, ляцець да сваіх клопатаў, бясконцых спраў.  

Муж урэшце возьме яе за руку, словам ці рухам павядзе як мага далей – ад усёй той мітусні, нейкіх дзіўных навін, гучных галасоў, супярэчлівых патрэб, журбы і самоты. Усё застанецца ззаду, а наперадзе будзе цішыня і пустыня, якая свеціцца ад сонца, ад зор, ад "схаваных крыніц". Будзе адзін голас, адно жаданне, адзін адказ, а знакаў Любові – больш, чым пясчынак да небакраю. І тады, ёсць надзея, што яна пачне слухаць, глядзець, думаць і верыць у гэты спакой, у прыгажосць, у прыняцце, у вернасць. І вочы, і біццё сэрца, і спеў, і танец – усё вернецца. І можна будзе, нарэшце, пагаварыць.