Сіндром жорсткага сэрца

Яны даганяюць нас, няўмольныя, нястомныя, прагныя. Іх коні могуць растаптаць чалавека, а вершнікі не ведаюць літасці, з дзяцінства вучацца ваяваць. Мы стаміліся ад уцёкаў, ногі не йдуць далей, дый няма куды – мы стаім на ўзбярэжжы мора, дарослыя, старыя і малыя са сваімі пажыткамі... Хвалі павольна набягаюць на бераг , а за нашымі плячамі расце хваля егіпецкага войска, каб патапіць нас у крыві. А той, хто выжыве, не здолее пахаваць сваіх блізкіх, пясок паглыне іх... Мы нібы здранцвелі ад страху, але праз хвіліну, шалеючы ад панікі, крычалі небу: "За што?! Які ж несправядлівы і жахлівы лёс прыгатаваў Ты нам, Божа наш! Няма чым бараніцца, няма куды ўцякаць..."

Знаёмы з дзяцінства біблейскі аповед пра пераход праз Чырвонае мора. Там Божы народ у адказ на свой лямант пачуў ад Майсея: "Не бойцеся, стойце на месцы і ўбачыце збаўленне Пана... Пан будзе ваяваць за вас, а вы будзьце спакойнымі" (Вых 14, 13:14). І яны паслухалі, і засталіся на месцы, і прайшоўшы праз мора (не толькі вады, але й свайго страху, недаверу і болю), спявалі і плакалі з радасці, бо сапраўды ўбачылі збаўленне Пана:

Высокая трава

Мы прывыклі да высокіх дрэў. Мы ведаем, што дастаткова падняцца на другі ці трэці паверх – і можна глядзець на іх зверху ўніз. Іншая справа – лес, асабліва незнаёмы, але мы далёка не заходзім. Тым больш – трава. Дакладней, настолькі яна нізкая і нявартая ўвагі, што патрабуюцца ад яе 2 рэчы: каб была прыемна-зялёнай і мяккай альбо роўна скошанай. І каб без жамяры там рознай, калі нам захочацца, раскінуўшы рукі, на ёй паляжаць.

А вось калі ўзяць ды зраўняцца з зямлёй, вялікімі робяцца не толькі дрэвы, высокай становіцца трава. Аказваецца, што гэта над ёй раскінуўся блакіт нябёсаў, а сонца кожны вечар блытаецца ў яе гушчыні, перш чым схавацца за небасхілам. І палічаная ў Створцы кожная травінка, напоеная дажджом, сагрэтая сонечным святлом, расце і прамінае ў сваёй лагоднай прыгажосці.

Паміж лістападам і снегам

паміж лістападам і снегам
мы цяжка расплюшчваем вочы,
глытаем туман вечарамі,
а раніцай сонца шукаем

паміж лістападам і снегам
дні прамінаюць як версты
на шляху аднастайным і доўгім
падчас падарожжа без мэты

паміж лістападам і снегам
хаваемся ў думкі, у рытмы,
у музыку, каву, малітву,
сябрам зазіраем у вочы

паміж лістапам і снегам
як цуду чакаем калядаў...

Што забяру я з сабою

Напэўна вам даводзілася сустракаць пытанне: якую кнігу або рэч вы ўзялі б з сабой на бязлюдную выспу? Многія ўзялі б Біблію, але варыянтаў адказаў увогуле вельмі шмат.

Прапаную крыху перайначыць сітуацыю. Ніхто не выганяе нас на выспу, але наадварот: мы атрымалі запрашэнне на вялікі карабель, які адплывае да Валадара Сусвету на святочны пір. Можна тое-сёе ўзяць з сабой, каб паказаць Яму, чым бавіш час зямлі, што створана тваімі рукамі, што ты цэніш і любіш. І даецца на роздум і падрыхтоўку ...12 месяцаў, напрыклад. Потым паклічуць на карабель ужо праз 10, але гэта неістотна. Згадзіцеся, што й так часу дастаткова, каб падумаць, выбраць, стварыць нешта добрае, нарэшце, ці прыдбаць.

Што забраць з сабой? Чым можна ўразіць свайго Створцу? Як згадаць, што Яго ўсцешыць?.. На якіх вагах узважыць сваё дабро, калі дробязь можа аказацца адзіным Учынкам, а гонар жыцця – нікчэмнасцю? Тады трэба было б браць з сабой усё, але як?

Прыгожыя светлыя згадкі... Зусім па-іншаму глядзіш на рэчы і каштоўнасці, якія сабраліся вакол цябе за пражыты час.

Касцёл дзяцінства

Як і ўсё, сярод чаго мы расцём, касцёл святых Космы і Даміяна ў Астраўцы нібыта быў заўсёды – вялікі, нязменны. Але была ў яго свая гісторыя і будучыня, якая нешта захавае, а штосьці забярэ з сабой. "Пабудаваў у 1787 годзе ксёндз Гілярый Цішэўскі мураваны касцёл і кляштар для дамініканаў" (са “Слоўніка геаграфічнага Каралеўства Польскага і іншых Краін Славянскіх”)


Колер сцен з колішняга белага пасля нядаўняга аднаўлення набраў розных адценняў, дрэвы, пасаджаныя абапал касцельнага муру, зніклі, а замест сцежак з'явіліся шырокія і простыя ходнікі. Ужо не прыцемкі ўвечары, але яркае святло ліхтароў на белых пастаментах.

Сонца і зеляніна вакол касцёла глядзелася б больш прывабна, чым пачатак лістапада. Напрыклад, верасень 2007 года...

Але зараз, не шукаючы красы, але згадваючы мінулае – запрашаю... 

Самавызначэнне :)

Калі ты ўваходзіш праз замкнёныя дзверы без ключа, можа ты – кот?

Сцежкі для босых ног

Малюся каб яго не абвясцілі святым
не малявалі
не тыкалі пальцам
не засмечвалі біяграфіяй абавязковай і непатрэбнай

без фатаграфіі настолькі дакладнай што ажно несапраўднай
без рэкламы смерці
без веры адпаліраванага шкельца
каб быў сцежкаю непрыкметнай як жыццё
нахіленаю як калоссе
па якой прабег Езус
нясмелы і босы

Ян Твардоўскі "Сцежка"

Каб дзіцяці прабегчы па сцежцы, яна павінна быць бяспечнай, надзейнай, і не толькі з выгляду, але насамрэч. Спраставанай, не тое, што брукаваныя шляхі, на якіх можна не толькі да крыві збіць босыя ногі, але й змарнаваць час, бо шырокія дарогі часта даюць кругаля замест таго, каб прывесці чалавека ў патрэбнае месца, як мага зручней.

Сцежкі заўсёды ціхія, прыхаваныя ад людзкіх натоўпаў. Не абяцаюць камфорнага праезду на аўтамабілі, але дапамогуць убачыць нязведанныя мясціны. Не губляюцца ў гушчары, але выводзяць з яго. Не знікаюць з зямлі, нават тады, калі робяцца нябачнымі.

Мне давялося сустракаць такіх людзей у дзяцінстве, і зараз таксама. Іх жыццё падобна на такія сцежкі. Вострыя свае камяні яны пакаяннем і малітвай рассыпалі ў мяккі пыл. Яны ўмелі дзень за днём рабіць вялізарную працу, адкрываць вочы на важныя рэчы, быць незаменнымі і заставацца непрыкметнымі. Прамытыя дажджом (салёным такім, ведаеце, яго яшчэ называюць слязьмі), прагрэтыя сонцам любові, адкрытыя нясмеламу і босаму Богу.

Езус ідзе басанож, а мы? Так і пхнёмся ў ботах.

29. I босыя ногі Хрыста пакідалі на цёплым, мяккім пылу дарогі сляды...

радок з "Апокрыфа" Максіма Багдановіча

Колькі іх, невядомых простых сцяжынак?
Усе святыя Божыя, маліцеся за нас...

Бігас, добрае чырвонае віно і згушчанае малако. Пры чым тут антонаўка?

Антонаўку я проста вельмі люблю. Паважаю здольнасць гэтых яблыкаў рабіцца з часам толькі смачнейшымі і ўсёткі заставацца кіслымі, так што многа не з'ясі. Яны патрабуюць адвагі і шмат цукру, калі спрабуеш нешта з іх прыгатаваць, запячы, напрыклад. І нават згушчанага малака – у варэнні.

І менавіта яны, антонаўскія яблыкі, найлепш надаюцца для бігаса, прыгатаванне якога само па сабе – цэлая паэма. З дзесятак год таму мая хросная мама падаравала незвычайную кнігу пад назвай "В старопольской кухне и за польским столом". Аўтары – Марыя Лімніс і Гэнрык Вітры – зрабілі сапраўдны гістарычны экскурс з легендамі і паданнямі, з апісаннем трыдыцый каралеўскіх сталоў,  правіл гасціннасці і старадаўніх звычаяў. Цяпер яна лічыцца букіністычнай, але знайшлася спасылка для спампавання.

Я не адразу ацаніла гэты падарунак. Не дзіва: выглядае кніга вельмі сціпла, рэцэпты доўгія і дзіўныя... І толькі "Пан Тадэвуш" Адама Міцкевіча з пахвальнымі словамі наконт бігаса і хлодніка літоўскага прыгадалі недачытаную кулінарна-гістарычную кнігу.

Я за тваімі дзвярыма стаю

Пэўны час я думала, што Езусавы стук у чалавечае сэрца – гэта вельмі ўзнёслы і прыемны момант, паўната пачуццяў, добры настрой і любоў да ўсяго чалавецтва. Як нічога гэтага няма, значыць, гэта хвіліна яшчэ не настала. Можа, трэба папрасіць і яшчэ пачакаць. Вось толькі з цягам часу ўсё больш пачынаюць перашкаджаць розныя справы, панурыя думкі, надакучлівыя людзі, хуткія на гнеў і марудныя на ўдзячнасць... Можа, прысніўся мне той стук?

Сапраўды, добра, што з часам такія ілюзіі і прывіды развейваюцца. Бо часта "перашкоды" і ёсць гэтым стуканнем у дзверы, як правакацыйнае пытанне: "Цябе ўдарылі па правай шчацэ, не выключаны пералом сківіцы, боль, звон у вушах – твая рэакцыя? На адказ – 5 секунд!" Варыянты ведае кожны: адпомсціць, даць волю эмоцыям, зашыцца ў кут са сваім болем ці ...адчыніць сэрца Таму, хто навучыць падстаўляць левую шчаку? Навучыць маліцца, а не помсціць, рабіць нечакана добрае, разбіваць шаблоны, ратаваць, а не руйнаваць... 

Лепш

Лепш запаліць свечку, чым праклінаць цемру.

Маці Тэрэса з Калькуты