Не перайначвай цытаты

Шукаючы ў сеціве, хто сказаў вядомае: "Працуй так, нібыта ўсё залежыць ад цябе і спадзявайся на Бога, калі ж усё задежыць ад Яго", вельмі здзівілася, прачытаўшы, што мы часта карыстаемся перайначаным выказваннем айца Хэвэнэсі з XVIII ст. А напісаў ён наступнае:

"Спадзявайся на Бога, быццам бы поспех цалкам і поўнасцю залежыў ад цябе, а не ад Бога, пры гэтым, так прыкладай намаганні, быццам бы не ты, але толькі адзін Бог здзяйсняе ўсё".

Далей знойдзеная тут цытата без перакладу:

"Уповай на Бога, как если бы успех целиком и полностью зависел от тебя, а не от Бога, при этом, так прилагая усилия, будто бы не ты, но лишь один Бог совершает все". (о. Хевенеси, XVIII век).

Поначалу оно (это высказывание) может привести читателя в замешательство. Ему непроизвольно захочется перевернуть все с головы на ноги: "Уповай на Бога так, как если бы все зависело от Него, а не от тебя..." Эти слова неоднократно пытались соответствующим образом изменить, однако в результате они становились банальностью. Первоначальная формулировка считается сегодня исконно игнатиевской. В чем же смысл этого парадоксального выражения?

Упование на Бога и деятельность человека представляет собой единое целое. Одно требует другого и пронизывает его. Деятельность человека – это сотрудничество с Богом. Однако необходимо сознавать, что, несмотря на отношения сотрудничества, все совершает Бог. И при всем уповании на Бога нельзя забывать о том, что сам человек должен принимать участие в трудах Божьих. Возможно, сегодня это выражение можно было бы перефразировать так "Уповай на Бога, но ни на минуту не забывай о сотрудничестве, которого требует от тебя это упование. Трудись таким образом, чтобы вся деятельность была исполнена знанием и всемогуществом Божьим. У Бога есть только твои руки, чтобы преобразовать землю. Однако, в конце концов, все зависит от Его благодати. Согласно Игнатию, уповающий на Бога всей душой может и должен использовать все средства, служащие к достижению благой цели. Но при этом он должен уповать не на эти средства, а на одного Бога".

Выратавальныя ўцёкі

 

Цяжка выпраўляцца ў дарогу, калі не ведаеш, дзе яна скончыцца. З абжытага месца, з прыемнага кола знаёмых рэчаў, адрываючыся ад людзей, з якімі паспеў пасябраваць, Цяжка паверыць, што трэба ўцякаць, калі навокал усё выглядае бяспечным. І людзі, як людзі, і ціхія зоркі, і ласкавае сонца, і хлеба хапае...

Кожнаму чалавеку ў момант небяспекі Бог дае розныя знакі, індывідуальна дабраныя і досыць адназначныя. Часцей за ўсё, яны паўтараюцца. Святому Юзафу быў сон: "Бяры Дзіця і Маці Яго і ўцякай". Папярэджанне праз сон, якое "спрацавала" добра адзін раз, паўтараецца зноў. І яму, сумленнаму чалавеку, які стараўся жыць з Богам праўдзіва і шчыра, хапіла гэтага знаку.

Ці хацелася Юзафу з Марыяй развітацца з сябрамі? Памарудзіць? З якімі думкамі ім прыйшлося звіваць гэтую ўтульнасць і свой жаль у валізкі? Мы ведаем толькі, што яны пакінулі Бэтлеем так хутка, як толькі змаглі. Евангелле гаворыць, што ў тую ж ноч. На англійскай мове ўцёкі ў Егіпет – "Flight into Egypt". Яны не проста ехалі, яны ляцелі, не чуючы пад сабой ног. Спадзяванне на Бога і ўласная самаахвярнасць акрылялі іх.

"Бярыце прыклад са Святой Сям'і", часта чуем мы ў касцеле. Але што ж стала з нашай гатоўнасцю? А з нашай успрымальнасцю да Божай волі? "Так – так, не – не", аказваецца, вельмі няпростым вымаганнем... Мы спім далей, мы марудзім нават тады, калі пагражае сур'ёзная небяспека. Курсы валют мы адсочваем вельмі чуйна, а што адбываецца з душой, не заўважаем увогуле. Так, нейкія цмяныя знакі, невядома што...

Каб ад Святой Сям'і навучыцца, трэба выправіцца разам, падзяліць з уцекачамі горыч пераследавання, стому, нястачу. Каб навучыцца слухаць і давяраць, трэба наважыцца падыйсці бліжэй. Дапамагаючы ім, знойдзем сябе. Бо пакуль ты разважаеш аб даверы да Бога, яны давераць табе паднесці Дзіця ў дарозе.

Калі маленькі Езус будзе спаць, ты будзеш ісці асярожна і ціха, нягледзячы на збітыя аб камяні ногі. Зусім не такі Ён лёгкі, які здаецца. (Святы Крыштаф, дарэчы, пацвердзіць). Але, сапраўды, што ж будзе, калі Ён прачнецца? Ведаеш, як малыя дзеці глядзяць дарослым у вочы – душу пранікаюць да дна... Не бойся, потым Ён усміхнецца. 

Ціхія вёскі

"Гарады Араэрскія будуць пакінуты, – застануцца пад статкі, якія адпачываць будуць там, і не будзе каму іх палохаць" (Раздзел 17 Кнігі Ісаі)

Дзе той наш прарок, голасу якога мы не хацелі чуць? Хто прадбачыў спусташэнне нашых вёсак.  “Не застанецца нікога…”

Каб хто сказаў нашым дзядам, што нікому не прыдасца гэтае поле, дзе кожная пядзя была палічана… Ці ведаў хто з гасцей на вясёлых уходзінах у новую хату, што праз 50-60 год не будзе каму ступіць нагой на гэтым дварышчы?... Толькі могілкі прырастаюць новымі крыжамі. А вёска… Рыхтуецца сама стаць помнікам часу, які адыйшоў, і людзям, якія тут пражылі свой век.

Але ж ЯКІЯ былі часы і людзі!.. Лёгкімі іх не назавеш. І цяжка працавалі, і гаравалі, і лёс свой клялі. Можа, таму дзяцей сваіх адпраўлялі вучыцца. Таму дзеці не вярнуліся.

Але самі старыя на прамілы Бог нікуды кратацца адсюль не хацелі. Абы ў сваёй хатцы памерці… Сярод сваіх сценаў, у роднай весцы, каля знаёмых людзей. І вось тыя суседачкі, што дзялілі паміж сабой усе беды і клопаты, пляткавалі і раіліся, глядзелі разам серыялы ў адной хаце, дапамагалі і жартавалі – хаваюць цяпер адна адну. З цяжкім уздыханнем думае кожная, ці не ёй наканавана наступнай ляжаць пасярод хаты ў белай хусце… Але яшчэ страшней думка, што можа менавіта яна застанецца ў вёсцы апошняй…

Маладыя імкліва выбіраюць месца, дзе ім лепш жывецца. Дзе больш выгодна, камфортна, весела. Усе гэтыя пошукі мне вельмі блізкія. Толькі зараз я пачынаю разумець, як важна, дзе і як ты паміраеш, хто і што тады побач з табой. Нельга будаваць сваё жыццё, маючы на мэце ўдалую смерць, бо дзеля тых, каго любяць, паміраюць і на крыжы. Але зусім не зважаць было б таксама глупствам. 

І стоячы каля труны маёй бабулі побач з яе нешматлікімі ўжо суседзямі, я ўбачыла яе жыццё такім ясным, сціплым і праўдзівым... Жыві з людзьмі, як чалавек, – і будзе каму пахаваць цябе. Стаялі вакол дзеці, унук, тры унучкі, чатыры праўнучкі і чатыры праўнукі… Прапраўнучка і прапраўнук у Астраўцы падрастаюць. Нібы зялёнае дрэва вырасла з непрыкметнай галінкі… 

Не ведае чалавек ні дня, ні гадзіны сваёй.

Хоць ты бойся яе, хоць ты кліч штохвіліну.

Але, выбіраючы, як жывеш, пакрысе вызначаеш і свой адыход.

Ці мяне пахаваюць у Вялікодны панядзелак блізкія людзі пад пахілай бярозай на ціхім магільніку апусцелай вёскі, куды забудуцца прынесці штучныя кветкі?...

05.04.2010

Сяброўкі. 2007 год, чэрвень

Марозная прыгажосць

Калі на вуліцы мінус 20 з нечым, наваколле заўважаеш адным вокам, хаваючы нос у шалік. Стыгнуць рукі, ногі самі нясуць людзей да цяпла. Застаюцца тыя, хто не можа пакінуць сваю варту, тыя, хто патрэбен іншым людзям, каб іх жыццё працягвалася ў звычайным тэмпе. А таксама тыя, у каго няма іншага выйсця. Дай, Божа, шчасліва перажыць маразы ўсяму жывому...
Прыгажосць людской салідарнасці, дапамогі, шчырасці нашмат мілей, чым зімовыя пейзажы.
Нават тыя, якія здымаеш уласнаручна.

Вуснамі дзіцяці

Сёння Віталік сказаў мне нараніцы: "Ты, мамачка, добрая, але няправільная". Вельмі трапна. Каб наяўнае дабро ды ў адпаведнае рэчышча...
Акалічнасці нараджэння гэтай характарыстыкі такія: я спрабавала падказаць яму, як скласці канструктар :) Але ў яго заўсёды ёсць сваё меркаванне, як павінна быць.

Здымак восеньскі, галубы за вакном мясцовыя. Дзіцячая цікаўнасць

Выйсці насустрач

Часам здараецца так, што падзеі і думкі віруюць, як мора ў бурлівую ноч. Засяродзіцца на малітве не дапамагаюць ні месца, ні цішыня, ні добрыя тэксты, ні інтэнцыі. Можна, канешне, пакінуць усё так, як ёсць, учапіцца за борт свайго човенка і прасіць "Божа, змілуйся, суціш!"

Можна нават моцным голасам, калі ж бо хвалі ўсё большаюць, адчай залівае ўсё навокал і бездапаможнасць руйнуе сэрца... Дзе ж Ты, Божа наш?..
Узнікае пытанне: а дзеля чаго ты клічаш Бога? Дзеля свайго супакою, каб вярнуць былы камфорт, ці каб пачуць Яго? Сустрэць Яго?
Тады выходзь насустрач. Так, са сваёй утульнай схованкі НА бурлівую ваду.
Бог прыйдзе, не сумнявайся. І ўсе твае віры, цёплыя і халодныя цячэнні будуць, як на далоні, усе сполахі і вятры абрынуцца з розных бакоў... "Не бойся, толькі вер". На Яго рукі можна спадзявацца, а міласэрнасць Ягоная не мае дна.
Што з бурай зрабіць далей – суцішыць ці ўзмоцніць – толькі Яму вырашаць...

Абяцанкі і нечаканкі

Абяцанкі на Новы год звычайна даюць дарослыя, а прыемных нечаканак спадзяюцца дзеці. А можа наадварот: Новы год абяцае дзецям падарункі, а дарослыя фармулююць жаданні, якія павінны нечакана пазбывацца ў наступным годзе.

Сёння папа Францішак заклікае "зачэрпнуць з ясляў глыбокую радасць і супакой, што Езус прыносіць свету". Ці не гэтага мы так жадаем сабе і іншым? Але пачынаем толькі бегчы і завіхацца хутчэй, замест таго, каб прыйсці і зачэрпнуць. Парадокс.

Божае абяцанне споўнілася. Плён яго – шматкротны і незлічоны. Дзякуючы за год мінулы, шчыра прыгледземся за нашых дасягненняў, выпрабуем нашыя абяцанні і падарункі – куды яны вядуць? Да глыбокай радасці ці павярхоўнай? Ці прыносяць сэрцу супакой? Не ўспомню зараз, хто, мудра напісаў: "Супакой свету пачынаецца ў тваім сэрцы".

Няхай жа пачынаецца з Новым годам супакой, сапраўдная радасць, дабро і зразуменне!
Мае шчырыя віншаванні!

Пра веру і сям'ю

З энцыклікі LUMEN FIDEI Сятога Айца Францішка:

Вера і сям'я

52. Пасланне да Габрэяў, калі кажа пра вандроўку Абрагама да будучага горада, згадвае пра благаслаўленне, якое перадавалася ад бацькоў дзецям (пар. 11, 20-21).
Першым асяродкам, у якім вера асвятляе горад людзей, з’яўляецца сям’я. Асабліва маю на ўвазе трывалы саюз мужчыны і жанчыны ў сужэнстве.
Узнікае ён

   з іх любові, якая ёсць знакам і прысутнасцю Божай любові, 

   з прызнання і прыняцця дабра сэксуальнай розніцы, праз што сужэнцы могуць стаць адным целам (пар. Быц 2, 24) i нарадзіць новае жыццё, што з’яўляецца праяўленнем дабрыні Стварыцеля, Яго мудрасці і Яго плану любові. 

Абапіраючыся на гэтую любоў, мужчына і жанчына могуць абяцаць сабе ўзаемную любоў у жэсце, які ахоплівае ўсё жыццё і нагадвае вельмі шмат рыс веры. Абяцанне любові назаўсёды становіцца магчымым, калі мы адкрываем большы за нашыя праекты план, які нас падтрымлівае i дазваляе нам ахвяраваць каханай асобе ўсю будучыню.
Вера дапамагае таксама зразумець усю глыбіню і багацце нараджэння дзяцей і дапамагае нам прызнаць у ім стваральную любоў, якая дае і даручае нам таямніцу новай асобы. Сара менавіта дзякуючы сваёй веры стала маці, разлічваючы на вернасць Бога Яго абяцанню (пар. Гбр 11, 11).

53. У сям’і вера суправаджае ўсе перыяды жыцця, пачынаючы з дзяцінства: дзеці вучацца спадзявацца на любоў сваіх бацькоў. Таму важна, каб бацькі клапаціліся пра супольнае практыкаванне веры ў сям’і, спадарожнічалі дзецям на шляху сталення веры.
Асабліва моладзь, якая перажывае такі складаны, насычаны і важны для веры перыяд жыцця, павінна адчуваць блізкасць і клопат сям’і і касцёльнай супольнасці на сваім шляху сталення ў веры. Мы ўсе бачылі, што падчас Сусветных Дзён моладзі маладыя людзі выказваюць радасць веры, абавязваюцца жыць паводле веры штораз больш трывала і больш велікадушна. Моладзь прагне вялікага жыцця. Сустрэча з Хрыстом, дазвол, каб нас падхапіла і вяла Яго любоў, пашырае гарызонт жыцця, дае моцную надзею, якая не падмане.

Вера – гэта не ўцёкі для малаадважных людзей, але пашырэнне прасторы жыцця. Яна дазваляе адкрыць вялікі заклік, пакліканне да любові, і дае ўпэўненасць, што гэтая любоў вартая даверу, што варта ёй даверыцца, бо яе фундаментам з’яўляецца вернасць Бога, якая мацней за ўсе нашыя слабасці.

---------------------

"...трывалы саюз мужчыны і жанчыны ў сужэнстве ...узнікае з іх любові, якая ёсць знакам і прысутнасцю Божай любові..." 

Сапраўды, калі маладыя людзі сустракаюцца, і нават прызнаюцца адно аднаму ў каханні, яны часта задаюцца пытаннем – што паміж намі: закаханасць ці глыбокае пачуццё? Як не памыліцца? 

А аказваецца, што трэба "проста" ўмець распазнаваць знакі Божай прысутнасці. Бо калі яна ёсць, можна будаваць далей, можна абяцаць сабе ўзаемную любоў, можна застацца "трывалым саюзам мужчыны і жанчыны", а не саюзам жанчыны і дзяцей, мужчыны і ягоных сяброў, жанчыны і кар'еры і г.д.

"...фундаментам з’яўляецца вернасць Бога, якая мацней за ўсе нашыя слабасці." Таму Божая прысутнасць, Божая любоў не выветрыцца, колькі б год не праляцела над сям'ёй і колькі б горычы не спазналі мужчына і жанчына.

Вера пашырае прастору жыцця... Жыцця ўласнага і жыцця іншага чалавека, калі ж мы ўсе звязаныя нябачнымі ніткамі. Сям'я як пакліканне да любові і даверу – сапраўды, адкрываюцца бясконцыя гарызонты.

Майдан. Неба над і неба побач

У панядзелак 23-га – ненаўмысна, але з аказіяй – паўдня прабыла на кіеўскім майдане Незалежнасці. А на нешматлікіх здымках, па большай частцы, неба – над плошчай, над Дняпром, над вакзалам. А ва ўспамінах – шчырасць і вольнасць. Калі падыходзіш да майдана, бачыш барыкады. Ствараецца ўражанне, што людзі ўзвялі агароджу ад усяго свету. Але насамрэч, уваход і выхад вольны, і менавіта ўнутры існуе прастора, дзе няма межаў і муроў паміж людзьмі, дзе прысутнасць чалавека і ёсць праверкай на сапраўднасць. Чаму ты тут стаіш? Чаго ты хочаш? Навошта? За каго, за якую будучыню? Што далей? І адказы патрабуюць ад кожнага чалавека шчырасці. І ад тых, хто прыехаў ненадоўга здалёк, і ад сталых удзельнікаў. І ад святароў таксама. Пад самай стэлай стаіць грэка-каталіцкая капліца-намёт. Унутры – прыцемак. Пад нагамі – бетонныя пліты майдана. Крыж, стол, некалькі іконаў са свечкамі пад імі, печка-буржуйка. Хрыстос і Маці Божая ў дрыготкім святле. І святары, сёстры, звычайныя веруючыя, якія на галасы спяваюць малебны. На фоне прамоў, што гучаць са сцэны, тут – ціхае "Маці, ты ведаеш нашае гора..." Побач, так блізка...

Няпоўныя шклянкі

Пра няпоўныя вочы ўсе ведаюць, што гэта дрэнна, таму што чалавек з такімі вачмі ўсім і ўсяму зайздросціць. Але са шклянкамі – іншая гісторыя. Яе таксама многія чулі. Чалавек, напоўнены самім сабой даверху, падобны на шклянку з вадой, у якую Бог не можа дадаць ані кроплі. Таму "хрысціянін – гэта пустая шклянка", г.зн. той, хто чакае ўсяго ад Бога.

Тады што насамрэч значаць нашы падзенні? Ці не аказія яны для таго, каб пазбыцца эгаізму, якім мы напоўнілі сябе? Часам дастаткова стаць на калені перад Панам, каб ганарлівасць адпусціла душу. А бывае, апамятаешся толькі лежачы на зямлі пасля балючага падзення. Кожны раз – гэта шанец не хадзіць па замкнутым коле, але прыйсці са сваёй пусткай да Таго, Хто можа яе запоўніць Сабой.