Каб мець жыццё

У адзін з нядаўніх цёплых вечароў перад маімі вачамі разгарэўся і згас агонь у каміне. Назіранне за ім шмат дало спажытку вачам і душы. Зрэшты, гэта агульнавядомы досвед, хоць кожны вогненны “танец” непаўторны. Пакрысе дровы дагарэлі, гарачыя вуглі пачалі гаснуць у попеле, і я загледзілася ў свой манітор. Калі ж праз некаторы час перавяла вочы на камін, то ўразілася поўнай адсутнасці святла ў каміне. На мяне глядзеў чорны, здавалася, бяздонны правал без ніякіх прыкмет жыцця. 

Так, той агонь павінен быў згаснуць, каб людзі маглі спакойна разыйсціся спаць. Але з “агнём”, які гарыць у сэрцы чалавека, – з агнём жыцця – не павінна такога здарацца.

Сапраўды, сапраўды кажу вам: калі не будзеце спажываць Цела Сына Чалавечага і піць Крыві Ягонай, не будзеце мець у сабе жыцця. Ян 6,53

На гэтыя словы Езуса Хрыста з сённяшняга Евангелля “адгукнуўся” той вобраз зчарнелага каміна, які не можа палаць жывым агнём сам па сабе, не можа падтрымліваць агонь сваёй цэглай, з якой ён складзены. Ён уладкаваны дасканала, каб быць бяспечным і адпаведным месцам для палымнеючых дроў, якія і ёсць спажытак агню. Не хацелася б множыць метафары. Дагэтуль выраз “спажываць Цела Сына Чалавечага і піць Крыві Ягонай” гучыць брутальна для нашага вуха, і мы аўтаматычна замяняем яго на “прымаць Эўхарыстыю”. І гэта так, і вакол Эўхарыстычнага стала мы збіраемся ў нядзелю. Але чаму Езус не змякчае выразу для юдэяў, якія слухалі Яго? Не тлумачыць, не супакойвае, нібы хоча менавіта перавярнуць ім душу дагары нагамі Сваім Словам. “Калі не з’ясі і не вып’еш Мяне, не будзе ў табе жыцця”. Што гэта значыць без метафар, сёння, для мяне? 

Нездарма святая Імша пачынаецца з Літургіі Слова. Кожны дзень можа пачынацца з малітвы Божым Словам. Можна наталіцца адным сказам, часам нават адным словам, калі прыняць яго менавіта як ежу, адначасова будзённую, як хлеб, і надзвычайную, як з вельмі шаноўных рук. 

Другое вымярэнне – уласны вопыт. Пэўным адкрыццём для мяне стала думка, што парада св.Ігнацыя Лаёлы “шукаць Бога ва ўсіх рэчах” значыць не проста знайсці, заўважыць, адчуць Яго, але і “ўзяць” знаходку. Не адзначыць і пайсці далей, а засвоіць якраз так, як мы спажываем ежу. Праўда, у сучасным свеце ўсё цяжэй засяроджваць увагу на самім працэсе: які смак таго, што я ем і п’ю, які ў яго пах, выгляд, тэмпература, асаблівасці, з кім я вячэраю ці снедаю, чым жыве гэты чалавек і г.д. Такая ўсвядомленасць важная сама па сабе, але яшчэ і таму, што яна можа навучыць, як трэба адносіцца да сустрэчы з Панам “ва ўсіх рэчах”, пералічыць якія проста немагчыма.

“Вяршыняй і крыніцай” хрысціянскага жыцця з’яўлецца Эўхарыстыя: Цела і Кроў Хрыста ў постаці хлеба і віна. Сапраўднае ўсведамленне і ўшанаванне гэтай таямніцы не павінна прызвычайваць нас да думкі, што нічога такога асаблівага, вядомая справа, Споведзь і Камунія, але пераварачваць душу, дасягаючы самых глыбіняў чалавечага існавання, ды распальваць яе так, каб у ёй было жыццё, і гэтым жыццём была любоў.

Светлая празрыстасць

Калі ж яны прыбылі ў Кафарнаум, збіральнікі дыдрахмаў падышлі да Пятра і сказалі: "Ці ваш Настаўнік не дасць дыдрахмаў?" Ён адказаў: "Так". І калі ён увайшоў у дом, Езус апярэдзіў яго і сказаў: "Як табе здаецца, Сымоне? З каго бяруць мыта або падатак зямныя каралі? Са сваіх сыноў, ці з чужых?" Калі ён адказаў: "З чужых", Езус сказаў яму: "Значыць, сыны свабодныя. Але, каб нам не спакусіць іх, ідзі на мора, закінь вуду і вазьмі першую рыбіну, якую зловіш; калі адкрыеш ёй рот, знойдзеш статэр. Вазьмі і аддай яго за Мяне і за сябе. Мц 17, 24–27

Мноства дыялогаў Езуса з Пятром не захавалася, а вось пра падатак ёсць. І зноў такі знаёмы Езусавы рух: "Просяць у цябе – дай", каб сталі вольнымі і даўжнік, і збіральнік ад дарэмных згрызотаў. Неўзабаве аказваецца, што Пётр сапраўды мае, што даць. У жыцці бываюць такія моманты, калі відавочна ўсё складваецца найлепшым чынам і лёгка палічыць гэта шчаслівым супадзеннем. Неяк так само па сабе, адно за другім, у патрэбны час... Нават невядома, як гэта ў іншых так не атрымліваецца.

Выбраць найменшае

"Валадарства Нябеснае
падобнае да
гарчычнага зерня,
якое ўзяў чалавек
і пасеяў на полі сваім.
Хоць яно меншае за
ўсялякае насенне,
калі вырасце,
бывае вышэйшым за
іншыя расліны
і становіцца
дрэвам,
так што прылятаюць птушкі нябесныя і гняздзяцца ў галінах яго."

Мц 13, 31-32

Прыпавесці як паэзія, як музыка, як вобраз прыгожыя сапраўднай Боскай прыгажосцю, якая кліча ўглыб і прыводзіць да Бога. Кожны радок можа стаць сцяжынкай да Яго, кожнае слова – тым маленькім насеннем, з якога вырасце... Але пачакайце, мы занадта спяшаемся. Паміж насеннем і дрэвам яшчэ столькі дзён і начэй, дажджоў і спёкі – цэлае жыццё.

Пойдзем спачатку. Зерне, "якое ўзяў чалавек". Не спраектаваў, не вырабіў, узяў гатовае. Сярод усіх гатункаў насення, ён абраў часцінку Неба, а яна была – як дзіўна – меншая за іншых, зусім драбяза, ні ў рукі ўзяць, ні пахваліцца.

Распазнаванне: добра, дрэнна... па-ігнацыянску

Распазнаванне духаў у рэальным жыцці дапамагло айцу-езуіту Робу Маршу SJ напісаць гэты артыкул. Прапануем далучыцца да айца ў дбайным разглядзе адной канкрэтнай сітуацыі і аднаго пункта з правіл святога Ігнацыя Лаёлы па распазнаванні духаў, каб убачыць, як дзейнічае ігнацыянскае распазнаванне на практыцы. 

Адно мікраімгненне майго дня:

Я паглядаю на свой камп’ютар і ніяк не магу вырашыцца адкрыць файл. Хачу паспрабаваць дапісаць гэты артыкул. Збянтэжана думаю аб тым, што так я неўзабаве зноў забуксую. “А зрэшты, хто захоча чытаць тваю пісаніну?” “Ці не лепш вярнуцца да гэтага пазней, калі ты будзеш больш засяроджаным?” І тады я ўспамінаю, што апошні тэрмін напісання артыкула ўжо зусім блізка. Пачынае нарастаць трывога, але яна не дадае мне матывацыі, а хутчэй наадварот – я адчуваю сябе млявым і загразшым па вушы. Адначасова сваім перыферычным зрокам я заўважаю чыстае яснае зімовае неба і сонечныя водбліскі на оксфардскіх мурах. Святло хоча ўзняць мой настрой. У памяці ўсплывае выпадак, калі я крочыў па дарозе пад такім жа небам з высока паднятай галавой. Тады я толькі дапісаў дысертацыю і адчуваў сябе жывым, вольным… акрыленым. 

Супрацьлеглыя накірункі

У Евангеллі так часта згадваюцца фарысеі, што міжволі ўзнікае адчуванне добрай знаёмасці з імі. На самай справе, шмат пытанняў так і застаюцца няяснымі з-за недахопу гістарычных звестак, таму часта ў каментарыях да Святога Пісання ўжываюцца словы "верагодна", "магчыма". Ды нават і тое, што пра іх даўно вядома і даследвана, мы рэдка прымаем пад увагу, хоць знайсці зараз у Сеціве гэтую інфармацыю нескладана.

Калі ж постаці фарысеяў, якія "выйшлі і сабралі раду супраць Езуса, каб загубіць Яго" паставіць у гістарычны кантэкст, звязаць з гісторыяй іх рэлігійнай плыні, іх працай над Пісаннем, прагненнямі і навучаннем, то замест абурэння нараджаецца горыч: "Куды ж вы? Ці вы аслеплі?"

Да радасці

"Ідзіце і абвяшчайце" – колькі разоў хрысціяне чуюць, бачаць, паўтараюць пра сябе гэтыя словы Хрыста? Чым адказваюць?... Кожны па-свойму, і гэта найлепшы варыянт, бо часта, занадта часта водгук губляецца ў "неспрыяльных умовах", адкладаннях і г.д. Уся разнастайнасць адказаў можа змесціцца ў вызначэнні: "Як чуюць, так і адказваюць".

Таму слуханне – першая рэч. Як закаханыя слухаюць шэпт адно аднаго, як бацькі ловяць першыя словы свайго дзіцяці, як кандыдат слухае доўгачаканы загад аб сваім прызначэнні на пасаду, як змораны пошукамі чалавек слухае карысныя тлумачэнні абазнанага дарадцы, і гэтак далей і гэтак далей – так уважліва, сур'ёзна і адкрыта кожны мае прымаць заклік Хрыста. Калі хтосьці бачыць ці чуе словы "Ідзіце і абвяшчайце", то яны скіраваныя менавіта яму і ёй, табе і мне. Яны сказаныя з любоўю і патрабуюць адказу, бо сама любоў патрабавальная, неабыякавая, заўсёды ў чаканні ўзаемнасці.

Ва ўсім

У прыгажосці наваколля,
дыханні ветра ўнутры і звонку,
у спеве шматгалосным птушак,
у цёплых далікатных промнях сонца
у блізкіх гуках чалавечай працы, –
у шчодрасці жыцця, яго красе –
Твой покліч, запрашэнне ў чулыя абдымкі.

Некалькі крокаў

О, жанчына з краіны вялікага цярпення, зараз ты вольная – "ад сваёй хваробы" (Мк 5, 34), ад страху, ад болю. Каб жа здолець прайсці з табой некалькі крокаў, калі ты, па слове Пана, вяртаешся да сябе ў супакоі. Няма як паклікаць: я гляджу на ўрывак з Евангелля паводле Марка "Аздараўленне жанчыны" і не бачу твайго імя. Магчыма, за 12 год, на працягу якіх ты "хварэла на крывацёк", усе так і гаварылі між сабой "тая, што...". За гэты час расталі не толькі адносіны і грошы, нібы васковая свечка, але і пачуццё ўласнай годнасці, вера ў людзей, у паратунак. А ў Бога? Так, выбачай, хто мае права аб гэтым пытацца... Але "пачуўшы пра Езуса", ты рушыла за Ім. Чым, як не верай, была тая магутная сіла, што адгукнулася ў сэрцы,  кінула цябе ў натоўп, правяла скрозь яго ў самую сярэдзіну, дзе праходзіў Езус. Твая хвароба і роспач прымушалі ўсё рабіць, хаваючыся, не звяртаючы на сябе ўвагі. Толькі ў сэрцы білася думка: "Калі дакрануся хаця б да плашча Ягонага, выздаравею". Праціскаючыся  бліжэй, пераводзячы дыханне, асцярожна вызіраючы з-за плячэй: "Калі толькі, калі дакрануся, калі хаця б да плашча..."

"Блізка-блізка..."

Мне падабаецца выраз "Подых Духа", які ўпершыню ўбачыла ў назве музычнай групы пінскіх семінарыстаў. Нядаўна з'явіўся іншы ракурс для гэтых слоў, калі можна так сказаць. Цяжка тут абыйсціся без метафары. Калі здалёк чуваць нечае дыханне, то яно, хутчэй за ўсё, напружанае, гучнае. Каб пачуць дыханне звычайнае, трэба знаходзіцца вельмі блізка, бо яно ледзь чутнае, лёгкае. Так і подых Духа – ёсць, ды пра яго так цяжка штосьці распавядаць, да таго ж патрэбна ўвага і ўласная ціхмянасць, каб пачуць яго ў падзеях, спаўненнях і магчымасцях. Калі спраўджваюцца самыя глыбокія сардэчныя надзеі, гэта падобна на запрашэнне адчуць блізкую прысутнасць Бога, які не толькі пасеяў, узгадаваў пэўныя жаданні, але і споўніў іх, шчодра адараючы толькі Яму ўласцівымі плёнамі. 

Няскончаныя справы

Рэдка хто не складаў хоць аднойчы спісы спраў ці патрэбных рэчаў для якой-небудзь мэты. Выкрэсліваць ужо зробленае – напэўна самы прыемны момант з усяго працэсу прытрымлівання плану, а найбольш раздражняючы факт – калі застаюцца “вісець на галаве” адкладзеныя справы, недапрацаваныя пытанні і г.д. Прыкра ўсведамляць, што з імі не атрымалася развітацца сёння, і назаўтра яны зноў узнікнуць перад вачамі і будуць патрабаваць вырашэння. Калі не самі па сабе, дык голасам кагосьці з нашых бліжніх.