"У Бога нічога не страчана"

Ва ўрачыстасць Усіх Святых з года ў год успамінаюцца звычайныя людзі з майго дзяцінства, якіх я бачыла ў касцеле. У савецкі час сталая прысутнасць там сама па сабе значыла шмат, а тым больш калі людзі часта дапамагалі пры касцеле, спявалі ў хоры, уваходзілі ў склад касцельнага камітэту, адмаўляліся ад нейкіх вышэйшых пасадаў, калі дзеля патрабавалася ўступленне ў партыю, не згаджаліся даносіць на іншых, нягледзячы на пагрозы. 

Вядома, пры дзецях такія справы не абмяркоўваліся, і сябры маіх бацькоў былі для мяне проста добрымі цікавымі дарослымі. І таму я не магу ўспамінаць тое, што зразумела, калі іх не стала. Гледзячы на іх тады, я бачыла, што калі робіш штосьці для касцёла, рабі дбайна і рупліва. Калі молішся, будзь засяроджаным і верным. Калі хочаш спяваць у хоры, яўляйся на рэпетыцыі, прыслухоўвайся да іншых, каб гучаў хор і гармонія, а не твой голас, хай сабе і цудны. Калі маеш у гародзе прыгожыя кветкі, прынясі ў касцёл. Лепш прабачыць, чым злавацца. Калі штосьці ведаеш, не пляткуй. Калі ксёндз спазняецца, не нервуйся, а маліся. У Касцеле шмат святых, пра якіх можна прачытаць у кніжачцы, і Андрэй Баболя, пра якога мне раскажуць, калі вырасту. Атрымліваецца доўгі допіс, а гэта ж далёка не ўсё. З гэтымі, як кажуць, ананімнымі святымі я магла ўбачыць, што ў касцеле ёсць склеп і гарышча, прыгожыя ўрачыстасці і будзённая да іх падрыхтоўка, супольнасць і праца незаменных адзінак, імкнулася зразумець таямніцу прабачэння найцяжэйшых крыўдаў, адчула сілу іх малітвы ў складаных справах. Доўгі час усё гэта багацце ўспрымалася як належнае і малазначнае, на жаль. 

Такі дзень, як сённяшняя ўрачыстасць - нагода сапраўды ўспомніць, што мы верым у “еднасць святых”, якая не павінна занікаць і губляцца з нашай свядомасці разам з адыходам іх у вечнасць.

Непрывабны выгляд прыхаваных згрызотаў

У спартыўнай медыцыне часта выкрыстоўваюць так званыя тэйп-стужкі. Кінэзіятэйпінг (накладанне гэтых эластычных стужак) дапамагае натуральнаму працэсу рэабілітацыі цягліц і суставаў тым, што захоўвае іх у супакоі, не абмяжоўваючы руху цела чалавека. Гэты сродак выкарыстоўваецца для паспяховага лячэння розных артапедычных, нервова-цягліцавых і неўралагічных захворванняў.

Добрая, адным словам, рэч, але сёння ўзгадаліся мне гэтыя стужкі ў якасці сумнага адлюстравання таго, што можа адбывацца з чалавекам у духоўным жыцці. Урывак Евангелля пра аздараўленне жанчыны, якая 18 год не магла выпрастацца. "А гэтую дачку Абрагама, якую звязаў сатана ўжо васемнаццаць гадоў назад, ці не трэба было вызваліць ад гэтых путаў у дзень шабату?" (Лк 13, 10–17).

Што гэта за путы, якія не замінаюць рухацца, але паволі хіляць да зямлі ніжэй і ніжэй? Яны нябачныя, не маюць такіх яркіх колераў, як тэйпы, але ж неадчэпныя, моцныя, клейкія. Ох, падазраю, што кожнаму яны знаёмыя ў той ці іншай ступені.

Вольныя сэрцы

У дзень вялікай радасці, калі дах здаецца зараз сарвецца і рынецца ўпрочкі, хочацца, каб усе-усе былі шчаслівыя. Ну, вось, каб кожны чалавечак, асабліва родныя і сябры. І каб яны ад шчасця свяціліся і смяяліся, каб частаваліся лепшымі стравамі і напоямі, каб забыліся з гэтага дня на ўсе свае нягоды. І на гасціну для іх не шкада ні капейчыны, ні сіл.

А яны, самыя блізкія, не прыйшлі. Штосьці знайшлося важнейшае, чым сэрца іх сябра. Страшна занятыя людзі. Некаторыя палічылі сваю згоду адгукнуцца на запрашэнне немагчымай настолькі, што скрыўдзілі пасланых за імі слугаў.

І гэты вялікі стол, выгодныя крэслы, дзівосныя кветкі, палаючыя паходні, музыка, пахі – навошта гэта ўсё без гасцей? Навошта ўсё, калі ніводная жывая душа не ўзрадуецца гэтаму, не пакаштуе, не заспявае і не затанцуе? Сум працінае сэрца...

Але Езус абяцае, што неўзабаве збяруцца на гэты баль вясёлыя госці, удзячныя, смяшлівыя, ахвотныя да спеваў і танцаў, да размоў і слухання. Яны запоўняць гэтыя залі і гасцёўні, лужкі ды алеі. І будзе любоў панаваць між імі, і ўсе свае беды забудуцца ад шчасця. І сустракаць іх адкрытыя ўдзячныя позіркі Валадару будзе так цудоўна.

Пакуль адно сэрца не нагадае тых, хто не прыйшоў. На той вячэры не будзе нічога схаванага, хіба яго не папярэдзілі? Сэрца, сціснутае да самых найменшых памераў, каб не змясцілася там нічога, апроч падтрымання свайго жыцця. дзе найменшая спагада да іншага адразу вымятаецца прэч, дзе жаданне любіць зруйнавана, прагненне любові задушана, сляды жывой радасці сцёртыя з памяці. Насцярожана пазірае з-за сваіх муроў. Які жалосны выгляд у гэтага сэрца, што палюбіла свой дрот, якім даўно апутана, якое не верыць, што яго запрасілі з любові. Чым вызваліцца яно? Якія пакутлівыя шляхі павінна яшчэ прайсці? Ці здолее сваімі, не чужымі слязамі, адмыць вопратку сэрца?

Паслухай

Ёсць у Евангеллі радкі, якія я звычайна чытаю хутчэй за іншыя, нібы стараючыся бачком-бачком асцярожна абыйсці іх і рушыць далей – да цудаў, сустрэч, прыпавесцяў. Адзін з такіх урыўкаў:

"Гора табе, Харазін! Гора табе, Бэтсаіда! Бо, калі б у Тыры і Сідоне былі цуды, што сталіся сярод вас, то яны даўно б, седзячы ў мешкавіне і ў попеле, пакаяліся. Але Тыру і Сідону лепш будзе на судзе, чым вам. І ты, Кафарнаум, што аж да неба будзеш узвышаны, аж да адхлані сыдзеш." Лк 10, 13–15

Няўтульна з гэтым папярэджаннем, невядома, што з ім рабіць, як успрымаць, а прымерыўшы на сябе, як выкручвацца і рабіць выгляд, што не мяне датычыць і таму падобнае. Але гады ідуць, і перажыты досвед – менавіта, горкі – наступстваў сваёй непаслухмянасці, няўважлівасці, абыякавасці да Божых слоў, вучыць спыніцца на гэтым урыўку.

Уявім сабе вялікую ўніверсітэцкую аўдыторыю, запоўненую людзьмі, якія прыйшлі паслухаць вельмі выбітнага лектара, доўгачаканага, адзначанага як пахвальнымі, так і крытычнымі водгукамі, і проста ўлюбёнага прафесара многіх студэнтаў. Калі верыць аповедам, лектар закране пытанні, ад адказаў на якія залежыць жыццё кожнага чалавека. Вельмі верагодна, што студэнты выйдуць пасля яе іншымі людзьмі. Яна будзе унікальнай, другі раз такой не пачуеш. Нідзе. Хіба ў пераказе іншых, але відавочна ад гэтага яна многае страціць. Адным словам, шкада таго небараку, які яе прапускае, бо раптам захварэў, напрыклад.

Зрушаны з месца

Калі Езус праходзіў, убачыў чалавека, які сядзеў на мытні, па імені Мацвей, і сказаў яму: Ідзі за Мною. Мц 9, 9

Калі Езус праходзіў, убачыў чалавека. У яго было імя, працоўнае месца... Гісторыя жыцця  дапамагла б зразумець нам, што ён за чалавек, і як стаў тым, ад каго адводзілі позірк паважаныя людзі горада. А ці залежыла яму на чужых меркаваннях? Чаго наогул ён саромеўся? Аб чым ён марыў? На што спадзяваўся? Таямніца. Ведаючы так мала пра Мацвея, кожны з нас можа апынуцца на той вуліцы, дзе праходзіў Езус. Не з нейкай салідарнасці з "мытнікамі і грэшнікам", а так па шчырасці.

"Ідзі за Мной" многія людзі перажываюць у сваім жыцці вельмі глыбока і выразна, вырушаюць за гэтым заклікам рашуча, аддана. Святло і моц аднаго кароткага імгнення доўжацца гадамі... Але лепш, калі гэтае запрашэнне становіцца паўсядзённасцю. Для Езуса так і было (і ёсць!). Каб абраць семдзесят вучняў, трэба было паклікаць нашмат больш, а маючы час – нават кожнага. Ты, і ты, і вось ты – ідзі за Мной.

Езус першы робіць крок да чалавека, кліча за Сабой. Ён так прагне ўбачыць узаемны рух чалавечага сэрца, каб, сустрэўшыся, далей ісці разам. Не адзін тыдзень, не месяц. Той самы выбар – ісці ці застацца – з'явіцца зноў і зноў, з кожным новым днём, з кожным скрыжаваннем жыццёвых шляхоў, думак, абставін. Што ты выбераш? Каго будзеш слухаць? Нябачнае чужому воку рашэнне прымае чалавек. А потым вырушае ў дарогу, імкнецца прабачыць, выканаць працу сумленна, захаваць вернасць, прыйсці з дапамогай, любіць мацней. "Ісці за Хрыстом" – значыць, выбраць той шлях, якім Ён ідзе першы. Гэта таксама азначае, што на ім няма няпраўды, падступнай згубнай пасткі, хоць і асаблівых выгодаў чакаць не варта.

Дзе б ты не быў цяпер, на якім бы ўбогім ці раскошным месцы ні сядзеў, ты – невядомы для многіх, але ўбачаны Езусам, які праходзіць побач.

Раніца

Адчуванне,  

што кліча мяне хтосьці ўзняцца, нібы на крылах,  

вышэй і вышэй. 

Даверыцца ветру – плыні магутнай Божай любові.  

Але каб не ўпасці, трэба стаць лёгкай, 

перынкой паслухмянай.

Семдзесят сёмы

Нягодны слуга! Увесь твой доўг я дараваў табе, таму што ты папрасіў мяне; ці ж не належала і табе змілавацца над сабратам тваім, як і я змілаваўся над табою? Мц 18:21-19:1

Што ж за кароль мае столькі грошай на пазыку слугам? Ці менавіта гэты нягоднік лічыўся фаварытам, надзейным чалавекам, якому можна пазычаць вялікія сумы? Прычым, такія сумы, што трэба вельмі пастарацца, каб патраціць іх дашчэнту. Слуга здолеў. Ні грошай, ні маёмасці, і сам па добрай волі не явіўся, а быў прыведзены сілай да караля. А чым разлік скончыўся? Не аддаў, дык не аддаў! Ён жа, бядак, не мае чым, просіцца ж, абяцае немагчымае...

Кароль прабачыў яму 10 000. А ён капейчыну не хацеў дараваць сабрату... Хто ведае, можа, якраз семдзесят сёмым на дзень быў той сабрат-даўжнік, вось на ім і скончылася цярплівасць слугі. Хоць аднаго вінаватага можна схапіць і патрабаваць сваё? Таленты ці дынары, матэрыяльныя ці духоўныя даброты, справядлівасць, любоў, увагу, час, вернасць, свабоду – усё, што заўгодна мог быць вінен сабрат сабрату. Але, па сутнасці, каралеўскі слуга мог пазычаць толькі з пазычанага ў свайго гаспадара, бо жыў за яго кошт. Што ж перашкодзіла зноў папрасіць на пражыццё? Ці не "гонар" раптам прачнуўся? Сапраўды, дадушыць аднаго вінаватага, потым другога, так можна і пратрымацца некаторы час. Не так шыкоўна з дынарамі, як з талентамі, але затое не трэба прасіць, і дарогу ў палац можна забыцца. 

Так мы спаганяем з бліжніх крышынкі і кроплі, калі Пан можа штодзень карміць нас хлебам дасыта, паіць вадой жывою. Ён сапраўды, шмат дае нам праз іншых людзей, а ім прагне даваць праз нас. Адкуль жа мы бяром, не маючы нічога свайго? І чым будзем аддаваць, распасютаўшы ўсе дары невядома дзе? У каго пазычым вочы, каб глянуць на Даўцу жыцця?

Езус кажа пра адзінае належнае: "змілавацца над сабратам тваім, як і я змілаваўся над табою". Хоць прабачаць так цяжка, трэба патроху вучыцца; і то не марудзіць. Пераймаць Пана ў міласэрнасці. Прыпадабняцца Богу ў дараванні, якое не ведае межаў, у велікадушнасці, якая перавышае правіны. А каб не заблытацца ў пазыках, святы Павел усе іх звёў да адной, лёгка запомніць: "Нікому нічога не будзьце павінныя, акрамя ўзаемнай любові” (Рым 13, 8). Застаецца толькі ўспомніць шлях да "палаца", бо дзе ж яе ўзяць, калі не ў Караля?

Калі ёсць з кім пагаварыць

Майсей пачуў з сярэдзіны куста голас Пана і сказаў Яму: Вось я прыйду да сыноў Ізраэля і скажу ім: Бог айцоў вашых паслаў мяне да вас. А калі яны спытаюцца ў мяне: Якое ў Яго імя? Што адказаць мне ім? Тады сказаў Бог Майсею: Я ЁСЦЬ, ЯКІ ЁСЦЬ. І сказаў: Так скажаш сынам Ізраэля: ЯКІ ЁСЦЬ паслаў мяне да вас. (Кніга Зыходу

"Перамяненне" Lewis Bowman

Як зразумеў адказ Бога Майсей? Немагчыма сказаць, бо і разуменне кожнага з нас змяняецца на працягу жыцця. Імя адкрыта, ды хто можа змясціць яго? Гэтым летам дыялог паміж Масеем і Богам набыў для мяне нечаканую інтанацыю. На пятнаццатым звычайным тыдні літургічнага году, калі выпадае чытанне гэтага ўрыўка, я гасціла якраз у мамы. І яе голас рэхам прагучаў у адказ дзесьці ўнутры мяне. Вось у чым справа. Колькі сябе помню, калі мама або тата шукалі адно аднаго, то заходзячы ў хату, пыталіся "Ты ёсць?" Часцей за ўсё, здагадка была трапнай, і тата, напрыклад, адгукаўся, што ёсць. Тады мама пачынала гаварыць, што хацела сказаць, ці раіцца аб нечым, ці задаваць (не заўсёды зручныя) пытанні. Пачыналася размова, карацей кажучы. Нас, дзяцей, бацькі гэтаксама гукалі, але, вядома, не так сабе пагаварыць, а з нейкай просьбай, упамінам ці пытаннем: "Чаму нічога не еўшы сядзіш?" Так, інтанацыя адрознівалася, і пасля смерці таты яна засталася толькі ў памяці дзяцінства.

Дождж для несправядлівых

"Любіце ворагаў вашых і маліцеся за тых, хто пераследуе вас, каб сталіся вы сынамі Айца вашага, які ў нябёсах." Мц 5, 44

Трэба прызнаць, што часцей сустрэнеш пошук адказу на пытанне "Хто мой бліжні?", чым "Хто мой вораг?" І гэта правільна, бо добра задумаўшыся над тым, хто з'яўляецца бліжнім, людзі прыходзяць да высновы, што ворагаў цяжка знайсці. Але вось я гляджу на гэтыя словы Езуса і ўсё ж задаю пытанне: каго Ён мае на ўвазе? Я не ведаю. Верагодна, звяртаючыся да мяне, менавіта тых, каго я лічу сваімі ворагамі. Каму мне хочацца сказаць "Стоп!" Чыйму існаванню мне хочацца не спрыяць, а зусім наадварот. На каго я скарджуся сабе, іншым, Богу, ды яшчэ з цьмяным падазрэннем, што гісторыкі не ўсіх ворагаў дагледзелі, палітолагі не вельмі дакладна акрэслілі, а бацькі не ўсё расказалі.

Даць імя смутку

"А Езус пазнаў, што хацелі ў яго спытаць, і сказаў ім: Распытваецеся адзін у аднаго пра тое, што Я сказаў: Яшчэ крыху і вы не ўбачыце Мяне, і хутка зноў убачыце Мяне? Сапраўды, сапраўды кажу вам: вы будзеце плакаць і галасіць, а свет будзе радавацца. Вы будзеце смуткаваць, але смутак ваш зменіцца ў радасць." Ян 16, 19-20

У стане няпэўнасці адны пытанні цягнуць за сабой наступныя, а заслона над будучым не становіцца больш празрыстай. У каго пра Настаўніка маглі спытацца вучні, як не адзін у аднаго? Самі сабе былі экспертамі. Але шматлікія абмеркаванні Ягоных слоў не прыносілі чамусьці супакой. Таму яшчэ раз спачатку: Што значыць "яшчэ крыху"? Не ўбачым – і зноў убачым... Як Ён пойдзе да Айца, калі казаў, што Ён і Айцец адно? А з намі што будзе?

Езу, куды Ты пойдзеш, маючы перад сабой гэтыя вочы, у якіх такая насцярожанасць і страх? Як Ты пакінеш вучняў, калі вера толькі-толькі пачала распраўляць ім крылы? Як Ты выпусціш іх са Сваіх рук нават на кароткі час? Што з імі будзе?