Распазнаванне: добра, дрэнна... па-ігнацыянску

Распазнаванне духаў у рэальным жыцці дапамагло айцу-езуіту Робу Маршу SJ напісаць гэты артыкул. Прапануем далучыцца да айца ў дбайным разглядзе адной канкрэтнай сітуацыі і аднаго пункта з правіл святога Ігнацыя Лаёлы па распазнаванні духаў, каб убачыць, як дзейнічае ігнацыянскае распазнаванне на практыцы. 

Адно мікраімгненне майго дня:

Я паглядаю на свой камп’ютар і ніяк не магу вырашыцца адкрыць файл. Хачу паспрабаваць дапісаць гэты артыкул. Збянтэжана думаю аб тым, што так я неўзабаве зноў забуксую. “А зрэшты, хто захоча чытаць тваю пісаніну?” “Ці не лепш вярнуцца да гэтага пазней, калі ты будзеш больш засяроджаным?” І тады я ўспамінаю, што апошні тэрмін напісання артыкула ўжо зусім блізка. Пачынае нарастаць трывога, але яна не дадае мне матывацыі, а хутчэй наадварот – я адчуваю сябе млявым і загразшым па вушы. Адначасова сваім перыферычным зрокам я заўважаю чыстае яснае зімовае неба і сонечныя водбліскі на оксфардскіх мурах. Святло хоча ўзняць мой настрой. У памяці ўсплывае выпадак, калі я крочыў па дарозе пад такім жа небам з высока паднятай галавой. Тады я толькі дапісаў дысертацыю і адчуваў сябе жывым, вольным… акрыленым. 

Супрацьлеглыя накірункі

У Евангеллі так часта згадваюцца фарысеі, што міжволі ўзнікае адчуванне добрай знаёмасці з імі. На самай справе, шмат пытанняў так і застаюцца няяснымі з-за недахопу гістарычных звестак, таму часта ў каментарыях да Святога Пісання ўжываюцца словы "верагодна", "магчыма". Ды нават і тое, што пра іх даўно вядома і даследвана, мы рэдка прымаем пад увагу, хоць знайсці зараз у Сеціве гэтую інфармацыю нескладана.

Калі ж постаці фарысеяў, якія "выйшлі і сабралі раду супраць Езуса, каб загубіць Яго" паставіць у гістарычны кантэкст, звязаць з гісторыяй іх рэлігійнай плыні, іх працай над Пісаннем, прагненнямі і навучаннем, то замест абурэння нараджаецца горыч: "Куды ж вы? Ці вы аслеплі?"

Да радасці

"Ідзіце і абвяшчайце" – колькі разоў хрысціяне чуюць, бачаць, паўтараюць пра сябе гэтыя словы Хрыста? Чым адказваюць?... Кожны па-свойму, і гэта найлепшы варыянт, бо часта, занадта часта водгук губляецца ў "неспрыяльных умовах", адкладаннях і г.д. Уся разнастайнасць адказаў можа змесціцца ў вызначэнні: "Як чуюць, так і адказваюць".

Таму слуханне – першая рэч. Як закаханыя слухаюць шэпт адно аднаго, як бацькі ловяць першыя словы свайго дзіцяці, як кандыдат слухае доўгачаканы загад аб сваім прызначэнні на пасаду, як змораны пошукамі чалавек слухае карысныя тлумачэнні абазнанага дарадцы, і гэтак далей і гэтак далей – так уважліва, сур'ёзна і адкрыта кожны мае прымаць заклік Хрыста. Калі хтосьці бачыць ці чуе словы "Ідзіце і абвяшчайце", то яны скіраваныя менавіта яму і ёй, табе і мне. Яны сказаныя з любоўю і патрабуюць адказу, бо сама любоў патрабавальная, неабыякавая, заўсёды ў чаканні ўзаемнасці.

Ва ўсім

У прыгажосці наваколля,
дыханні ветра ўнутры і звонку,
у спеве шматгалосным птушак,
у цёплых далікатных промнях сонца
у блізкіх гуках чалавечай працы, –
у шчодрасці жыцця, яго красе –
Твой покліч, запрашэнне ў чулыя абдымкі.

Некалькі крокаў

О, жанчына з краіны вялікага цярпення, зараз ты вольная – "ад сваёй хваробы" (Мк 5, 34), ад страху, ад болю. Каб жа здолець прайсці з табой некалькі крокаў, калі ты, па слове Пана, вяртаешся да сябе ў супакоі. Няма як паклікаць: я гляджу на ўрывак з Евангелля паводле Марка "Аздараўленне жанчыны" і не бачу твайго імя. Магчыма, за 12 год, на працягу якіх ты "хварэла на крывацёк", усе так і гаварылі між сабой "тая, што...". За гэты час расталі не толькі адносіны і грошы, нібы васковая свечка, але і пачуццё ўласнай годнасці, вера ў людзей, у паратунак. А ў Бога? Так, выбачай, хто мае права аб гэтым пытацца... Але "пачуўшы пра Езуса", ты рушыла за Ім. Чым, як не верай, была тая магутная сіла, што адгукнулася ў сэрцы,  кінула цябе ў натоўп, правяла скрозь яго ў самую сярэдзіну, дзе праходзіў Езус. Твая хвароба і роспач прымушалі ўсё рабіць, хаваючыся, не звяртаючы на сябе ўвагі. Толькі ў сэрцы білася думка: "Калі дакрануся хаця б да плашча Ягонага, выздаравею". Праціскаючыся  бліжэй, пераводзячы дыханне, асцярожна вызіраючы з-за плячэй: "Калі толькі, калі дакрануся, калі хаця б да плашча..."

"Блізка-блізка..."

Мне падабаецца выраз "Подых Духа", які ўпершыню ўбачыла ў назве музычнай групы пінскіх семінарыстаў. Нядаўна з'явіўся іншы ракурс для гэтых слоў, калі можна так сказаць. Цяжка тут абыйсціся без метафары. Калі здалёк чуваць нечае дыханне, то яно, хутчэй за ўсё, напружанае, гучнае. Каб пачуць дыханне звычайнае, трэба знаходзіцца вельмі блізка, бо яно ледзь чутнае, лёгкае. Так і подых Духа – ёсць, ды пра яго так цяжка штосьці распавядаць, да таго ж патрэбна ўвага і ўласная ціхмянасць, каб пачуць яго ў падзеях, спаўненнях і магчымасцях. Калі спраўджваюцца самыя глыбокія сардэчныя надзеі, гэта падобна на запрашэнне адчуць блізкую прысутнасць Бога, які не толькі пасеяў, узгадаваў пэўныя жаданні, але і споўніў іх, шчодра адараючы толькі Яму ўласцівымі плёнамі. 

Няскончаныя справы

Рэдка хто не складаў хоць аднойчы спісы спраў ці патрэбных рэчаў для якой-небудзь мэты. Выкрэсліваць ужо зробленае – напэўна самы прыемны момант з усяго працэсу прытрымлівання плану, а найбольш раздражняючы факт – калі застаюцца “вісець на галаве” адкладзеныя справы, недапрацаваныя пытанні і г.д. Прыкра ўсведамляць, што з імі не атрымалася развітацца сёння, і назаўтра яны зноў узнікнуць перад вачамі і будуць патрабаваць вырашэння. Калі не самі па сабе, дык голасам кагосьці з нашых бліжніх. 

Спакойная плынь

Пад мітуснёй звычайнага дня ёсць глыбіня спакою. Нясталасць часовых патрэб і руцінных дробязяў зацярушвае вочы, і розум па звычцы непакоіцца за ўсё на свеце, нібы хтосьці просіць яго ганяцца за ветрам, тады як той прылятае сам. Пад гэтым усім можна адчуць штосьці неспасцігальна большае за бачныя гарызонты паверхні: плынь Божай волі, у якой ёсць месца струменю кожнага жыцця. Ісці за ёй, значыць, абапірацца на яе, даверыцца яе руху, не ведаючы дасканала вытокаў і мэты, падзяляючы евангельскую надзею, што і тым, і другім ёсць Хрыстус.

                  

Як ты знаходзіш гэтую плынь, мой сябра, які пішаш: няхай станецца па волі Божай? Асцярожна намацваеш кожны крок? Прыслухоўваешся да адчуванняў ці да надзейных развагаў? Як ты здагадваешся, што страціў шлях? Як рыхтуеш сябе да гэтага свайго "так" – не толькі радасці ад сугучнасці з Божай воляй, але і прадчуванаму болю, які можа надоўга стаць тваім спадарожнікам?

Каштоўная магчымасць

“Я ведаю сваіх, а Мае ведаюць Мяне, як Мяне ведае Айцец і Я ведаю Айца” – гаворыць Езус (Ян 10, 14-15). Такое веданне не месціцца ў маёй галаве, бо ахоплівае непараўнальна больш, чым я ведаю пра сябе сама.

Выпрабаванне

"Настаўнік, гэтую жанчыну злавілі на чужалостве. У Законе ж Майсей наказаў нам каменаваць такіх. А Ты што скажаш?" Яны казалі гэта, бо выпрабоўвалі Яго, каб мець у чым абвінаваціць Яго.  

Адказам было маўчанне. Абаронцы Закона пыталіся зноў і зноў, крык нарастаў, "але Езус, схіліўшыся, пісаў пальцам на зямлі". Напэўна, ім хацелася хаця б убачыць Яго вочы, каб па-свойму растлумачыць позірк, ды была толькі рука, якая крэсліла штосьці нябачнае на зямлі. 
 
А жанчына – каго яна насамрэч хвалявала? Так, яна важная для Езуса, для Яна евангеліста, для нас, якія чытаюць урывак пра чужаложніцу, але не для натоўпу, які прывёў яе, паставіў пасярэдзіне і акружыў шчыльным колам, іх мэтай было выпрабаванне Настаўніка. Ёсць сумневы, што і для тых мужчын: мужа і яго суперніка, яна не была толькі рэччу, належнай і пажаданай, прадметам суперніцтва. І ўрэшце рэшт яна сталася прычынай ганьбы, крыўды, падзелу. Такія канфлікты могуць разрасціся да непрадбачаных памераў, будуць пакутаваць шматлікія людзі, і доўга не будзе спакою. І ўсё з-за каго? Здаецца, сапраўды, Майсей ведаў, хто ўсяму вінны. І няхай лепш толькі яна, чым... 

 Але пакуль Езусава рука яшчэ піша па зямлі, задумаемся: ці Закон у тым, каб кожны ведаў, як "правільна" забіваць чалавека? Ці ўсё ж Закон - у любові да Бога і бліжняга, у беззаганнасці перад Абліччам Пана? Хто ж нас настолькі палюбіў, што не мае граху? Хто выканаў Закон так дасканала, каб магчы асуджаць іншых на смерць? Хай жа гэты беззаганны кіне першы камень. Езус сказаў гэта так, што ў натоўпе ўсе пачулі. Не засталося нікога. Значыць, усё ж не Майсей выдаў смяротны прысуд, але сэрцы пераследнікаў. А Той, хто меў права дамагацца выканання Закона, пацвердзіў, што не жадае смерці грэшніка, каб усё выправіць. Навярніся і жыві, ідзі наперад. На што гэта будзе падобна, немагчыма сказаць – у кожнага прабачанага грэшніка свая гісторыя.

Ахвярай натоўпу стане сам Езус, Бязвінны, – за ўсіх асуджаных і суддзяў, ахвяр і ганіцеляў, за тых, хто  першым крычыць: "Укрыжуй!" ці хапаецца за камень, каб хутчэй "вырашыць праблему", забываючыся, што гэта ілюзія. Усё вырашыў Езус, не мы. Нам трэба толькі жыць, наследуючы Яго.